15 Αυγούστου 2012, στα περίχωρα στο Χαλέπι ύσ
Ο Γαϊάθ Ναϊσέ, μέλος του Επαναστατικού Αριστερού Ρεύματος στην Συρία, μίλησε στον Σάιμον Άσαφ για την κτηνώδη καταστροφή της Συρίας, τους σκοπούς των δυνάμεων που πεμβαίνουν εκεί και τις προοπτικές της Αριστεράς στην περιοχή.1
Ας ξεκινήσουμε με τον ιμπεριαλισμό. Τι ελπίζουν να πετύχουν όσοι επεμβαίνουν στην Συρία, Ρωσία, Σαουδάραβες, οι ΗΠΑ και η Τουρκία;
Η Συρία πράγματι είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση για μελέτη, γιατί ουσιαστικά όλες οι ιμπεριαλιστικές και περιφερειακές δυνάμεις επεμβαίνουν στο ίδιο έδαφος.
Καταρχήν, ας μιλήσουμε για την επέμβαση της Ρωσίας και των συμμάχων της. Ο ρωσικός ιμπεριαλισμός έχει σημαντικά γεωστρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή. Η Συρία, μετά την Λιβύη, είναι πλέον το μοναδικό προπύργιο που διατηρεί στρατιωτική παρουσία επί δεκαετίες. Εχει μια ναυτική βάση στη Ταρτούς, στην οποία έχουν γίνει επεκτάσεις τα τελευταία χρόνια, και μια αεροπορική βάση στη Χμεϊμίν κοντά στη Λαττάκεια. Συνεπώς, σε γεωστρατηγικό επίπεδο, αν η Ρωσία χάσει την Συρία θα χάσει την παρουσία της στη λεκάνη της Μεσόγειου και μαζί μ’ αυτήν ένα αγωγό για την άσκηση διπλωματικής επιρροής.
Αυτό το συγκεκριμένο συμφέρον συνδυάζεται με ένα γενικότερο. Από τότε που ο Πούτιν ανέβηκε στην εξουσία, η Ρωσία επιδιώκει να ανακτήσει τη θέση της ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις, να υποχρεώσει τις άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις να αναγνωρίσουν τη θέση της ανάμεσά τους, ακόμα και με την άσκηση βίας. Αυτή η επιδίωξη καθόρισε τις ενέργειές της στην Ουκρανία και επίσης τις διαμορφώνει στην Συρία.
Για να κατανοήσουμε το άλλο ιμπεριαλιστικό «στρατόπεδο», τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, πρέπει να έχουμε ως αφετηρία το γεγονός ότι η αγγλο-αμερικάνικη εισβολή στο Ιράκ το 2003 κατέληξε σε ήττα και αποτυχία. Η στρατιωτική αποχώρηση των ΗΠΑ το 2011 ήταν μια εντυπωσιακή προβολή της αποτυχίας του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού σ’ όλη την περιοχή και ειδικότερα στο Ιράκ. Αυτό που συμβαίνει τώρα με την ISIS έχει επιτρέψει στις ΗΠΑ να επιστρέψουν στην περιοχή όχι μόνο στο Ιράκ αλλά και στην Συρία, τουλάχιστον στα όρια που θέτει μια «επέμβαση χαμηλού κόστους». Με άλλα λόγια, δεν στέλνει πεζικό, αλλά διατηρεί μια τεράστια αεροπορική παρουσία.
Οπότε, με το πρόσχημα της αντιμετώπισης της ISIS, οι ΗΠΑ επέστρεψαν στο Ιράκ. Στην Συρία, όπου οι ΗΠΑ διατηρούσαν μια ελάχιστη, κυρίως διπλωματική, παρουσία, επεμβαίνει επίσης άμεσα. Διατηρεί μονάδες ειδικών δυνάμεων στα σύνορα και στο βορρά και διαθέτει μια αδιαφιλονίκητη αεροπορική υπεροχή. Αυτό κρίνεται για τις ΗΠΑ, η επιδίωξή τους να επιστρέψουν σε μια περιοχή απ’ την οποία είχαν εκδιωχθεί. Πρόκειται για μια σημαντική περιοχή για τα αμερικάνικα συμφέροντα, όπου σύμμαχοί τους όπως το Ισραήλ και τα καθεστώτα του Κόλπου απειλήθηκαν από τις εξεγέρσεις και τις επαναστάσεις που την σάρωσαν.
Ένα κομμάτι της ριζοσπαστικής Αριστεράς κριτικάρει την πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή γιατί δεν «κάνει τίποτα». Αυτό δεν είναι αλήθεια. Οι ΗΠΑ έχουν επέμβει, δρουν, έχουν «κάνει κάτι». Η πολιτική τους στην Συρία ήταν, από τη μια μεριά, να αφήσουν τις διάφορες ομάδες να σφαχτούν μεταξύ τους. Όμως, ο αντικειμενικός τους στόχος ήταν επίσης η καταστροφή της οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος της Συρίας μέχρι σημείου όπου το καθεστώς -ή όποιο καθεστώς προκύψει μελλοντικά- να μην αποτελεί οποιουδήποτε είδους απειλή για το Ισραήλ.
Αξίζει να επισημάνουμε ότι αρχικά οι ΗΠΑ δεν πήραν μια σταθερή θέση για την Συριακή Επανάσταση. Ο Μπάρακ Ομπάμα κάλεσε για την αποχώρηση του Μπεν Αλί από την εξουσία δυο βδομάδες μετά το ξέσπασμα της Τυνησιακής Επανάστασης και έκανε το ίδιο για τον Χόσνι Μουμπάρακ μια μόλις βδομάδα μετά την Αιγυπτιακή Επανάσταση. Όμως, η πρώτη δήλωση σχετικά με τον Μπασάρ αλ Άσαντ έγινε τον Αύγουστο του 2011, πέντε μήνες μετά το ξεκίνημα της επανάστασης.
Οι σημαντικότερες ανάμεσα στις άλλες περιφερειακές δυνάμεις είναι τα κράτη του Κόλπου με επικεφαλής την Σαουδική Αραβία. Στον πρώτο μήνα της Συριακής Επανάστασης, η Σ. Αραβία έδωσε 3 δις δολάρια ως βοήθεια στο καθεστώς του Άσαντ. Είδαν το βάθος και το ριζοσπαστισμό του λαϊκού ξεσηκωμού, η δυναμική του οποίου αντιπροσώπευε έναν κίνδυνο για όλα τα αντιδραστικά και δικτατορικά καθεστώτα της περιοχής. Όταν αποφάσισαν να επέμβουν, το έκαναν ενάντια στο καθεστώς αλλά υποστηρίζοντας τις ριζοσπαστικές ισλαμικές ομάδες, οι οποίες είτε στηρίχθηκαν κατευθείαν από το σαουδαραβικό καθεστώς είτε μέσω μια πληθώρας άλλων οργανώσεων που ελέγχει. Εξτρεμιστικές ομάδες όπως η Τζαμπχάτ αλ Νούσρα και η Αχράρ αλ Σαμ τροφοδοτήθηκαν πλουσιοπάροχα με χρήματα και μαχητές.2 Αυτές οι οργανώσεις κατόρθωσαν σταδιακά να μπουν στο προσκήνιο των πολεμικών θεάτρων στη Συρία ενώ ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός (FSA) έπασχε να εξασφαλίσει οπλισμό.
Ο δεύτερος λόγος για την επέμβαση της Σ. Αραβίας είναι ο ανταγωνισμός της με το Ιράν. Η Σ. Αραβία βλέπει το Ιράν να επεκτείνει την επιρροή του στο Ιράκ -χάρη, παρεμπιπτόντως, στην αμερικάνικη επέμβαση εκεί- και οι σύμμαχοι του Ιράν, η Ρωσία και η Χεζμπολάχ βοηθάνε το συριακό καθεστώς.3 Οπότε, μια νίκη του [συριακού] καθεστώτος και της Χεζμπολάχ επί της Συριακής Επανάστασης συνιστά μια απειλή για την Σ. Αραβία η οποία θα οδηγήσει σε περιορισμό της επιρροής της στην περιοχή. Το συριακό καθεστώς είναι σύμμαχος του Ιράν από τον Πρώτο Πόλεμο του Κόλπου, δηλαδή από την αιματοβαμμένη σύγκρουση ανάμεσα στο ιρανικό καθεστώς και τον Σαντάμ Χουσεϊν του Ιράκ.4 Σε εκείνο τον πόλεμο εκατομμύρια έχασαν τη ζωή τους ή τραυματίστηκαν και οι δυο χώρες υπέστησαν τεράστιες καταστροφές, κι όλα αυτά με την συνδρομή των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Το Ιράν έχει και αυτό συμφέρον από τη διατήρηση μια ζώνης επιρροής που ξεκινάει από το Ιράκ περνάει από την Συρία και φτάνει στο Λίβανο. Ετσι το Ιράν από την αρχή επέμβηκε στρατιωτικά στο πλευρό του καθεστώτος και στη συνέχεια ακολούθησε η Χεζμπολάχ το 2012, αρχικά διστακτικά. Ο Χασάν Νασράλα, ο ηγέτης της Χεζμπολάχ δήλωσε το 2013 ότι επεμβαίνουν στην Συρία για να προστατέψουν τους ιερούς τόπους των Σιιτών από τους «τακφίρι».5 Οπότε ο ιρανικός άξονας ήταν εξαρχής κομμάτι της σύγκρουσης.
Αυτός ο ανταγωνισμός έχει τροφοδοτήσει την θρησκευτικό-σεκταριστική πτυχή της σύγκρουσης. Η Σαουδική Αραβία ενίσχυσε ακραίους ισλαμιστές και από την άλλη η επέμβαση του Ιράν εκτυλίχτηκε με τα δικά του θρησκευτικά συνθήματα. Υποδαύλισαν μια θρησκευτική σύγκρουση που απουσίαζε από την Συριακή Επανάσταση.
Η Τουρκία έχει κάπως διαφορετικές επιδιώξεις. Το τουρκικό κράτος από την ίδρυσή του ζει με τον εφιάλτη του κουρδικού ζητήματος. Ο μεγαλύτερος κουρδικός πληθυσμός ζει στο τουρκικό κράτος. Η Συριακή Επανάσταση έδωσε τη δυνατότητα στο κουρδικό λαό της Συρίας να απελευθερωθεί και να θέσει έτσι το ζήτημα της εθνικής απελευθέρωσης των Κούρδων.
Η Συριακή Επανάσταση και οι στρατιωτικές εξελίξεις επέτρεψαν στο κουρδικό PYD να αποκτήσει τον έλεγχο μια μεγάλης περιοχής που αποκαλείται Ροζάβα -το συριακό Κουρδιστάν- την οποία αποτελούν τα τρία καντόνια της Τζαζίρα, του Κομπάνι και του Αφρίν.6 Όμως, δεν κατάφερε να αποκτήσει τον έλεγχο της περιοχής ανάμεσα στο Κομπάνι και το Αφρίν. Αν οι κουρδικές δυνάμεις κι οι Άραβες σύμμαχοί τους κατόρθωναν να συνδέσουν τα δυο καντόνια, τότε θα συγκροτούσαν ντε φάκτο μια συνεχή και ουσιαστικά αυτόνομη έκταση στη βόρεια Συρία. Γι’ αυτό το λόγο η Τουρκία επενέβη για να αποτρέψει τη σύνδεση της Τζαζίρα με το Κομπάνι στα ανατολικά και με το Αφρίν στα δυτικά. Η Τουρκία έχει τουλάχιστον δυο επιδιώξεις, να συντρίψει τη φιλοδοξία των Κούρδων της Συρίας για αυτονομία και να εξασφαλίσει ότι θα συμμετέχει ενεργά στον καθορισμό του μέλλοντος της Συρίας.
Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε το Ισραήλ. Ο Εχούντ Μπάρακ έκανε μια αποκαλυπτική δήλωση στις αρχές του 2011.7 Είπε ότι η Συρία δεν πρέπει να γίνει Ιράκ. Το καθεστώς πρέπει να βελτιωθεί αλλά ο συριακός στρατός και το κόμμα Μπάαθ πρέπει να παραμείνουν άθικτα.8 Το Ισραήλ θέλει την οικονομική και στρατιωτική αποδυνάμωση της Συρία, αλλά χωρίς να πέσει το καθεστώς. Μια τέτοια εξέλιξη θα πυροδοτούσε έναν ανεξέλεγκτο εμφύλιο πόλεμο που θα απειλούσε το Ισραήλ και την σταθερότητα της ιμπεριαλιστικής τάξης πραγμάτων στην περιοχή.
Ποιος είναι ο χαρακτήρας του καθεστώτος Άσαντ;
Ιστορικά, την εξουσία στην Συρία την είχαν ο στρατός με το κόμμα Μπάαθ κι αυτό που μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ως μεσοαστική τάξη. Ο Τόνι Κλιφ έχει εξηγήσει τον τρόπο με τον οποίο η μεσαία τάξη μπορεί να παίξει έναν κεντρικό ρόλο σε συνθήκες όπου τόσο το προλεταριάτο όσο και η αστική τάξη είναι αδύναμες, δηλαδή ένας τύπος αντεστραμμένης επανάστασης.9
Όταν ο στρατός και το κόμμα Μπάαθ πήραν την εξουσία, αντιπροσώπευαν τη μεσαία τάξη απέναντι σε μια αστική τάξη που είχε αποδυναμωθεί, ιδιαίτερα ύστερα από τις εθνικοποιήσεις και την αγροτική μεταρρύθμιση που είχε επιβάλλει το καθεστώς του Νάσερ το 1958-61 κατά τη διάρκεια της ένωσης Αιγύπτου-Συρίας.10 Η επιρροή των κομμουνιστών είχε μεγαλώσει αισθητά στη Συρία στη διάρκεια της δεκαετίας του ’50. Η Αριστερά ήταν ισχυρή και οι λαϊκές τάξεις γινόταν επικίνδυνες τόσο για την αστική τάξη όσο και για το καθεστώς. Οπότε η αστική τάξη επέλεξε την ένωση με την Αίγυπτο για να φράξει το δρόμο στην άνοδο του κινήματος. Ήταν μια μακρά περίοδος πολιτικής αστάθειας με ένα και δυο πραξικοπήματα σχεδόν κάθε χρόνο από το 1949 και μετά.
Το καθεστώς του Μπάαθ έκανε κάποιες μεταρρυθμίσεις, ιδιαίτερα επί των ημερών της ριζοσπαστικής πτέρυγας του κόμματος ανάμεσα στο 1966 και το 1970- οι οποίες ήταν σχετικά θετικές και οι πιο ριζοσπαστικές στην περιοχή. Η αστική τάξη αποδυναμώθηκε περαιτέρω σε σημείο κατάρρευσης.
Το 1970 ο Χαφέζ αλ Άσαντ πήρε την εξουσία με ένα πραξικόπημα και την κράτησε για τριάντα χρόνια. Αρχικά έπαιξε ένα σχετικά βοναπαρτιστικό ρόλο.11 Ενόσω παλιές κοινωνικές δομές καταστρέφονταν το καθεστώς συνέβαλε στη δημιουργία νέων. Ως μαρξιστές γνωρίζουμε ότι το κράτος μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη των κοινωνικών τάξεων. Το συριακό καθεστώς συνέβαλε στη διαμόρφωση μιας «νέας-παλιάς» συριακής αστικής τάξης στενά δεμένης με το κράτος. Η κορυφή της γραφειοκρατίας συνδέθηκε, μέσω γάμων και επιχειρηματικών δεσμών, με την παραδοσιακή αστική τάξη. Αυτοί οι γραφειοκράτες πλούτισαν, με τη διαφθορά, και επεδίωξαν να επενδύσουν το νέο πλούτο τους στην οικονομία. Ετσι, το καθεστώς άρχισε να σπάει σταδιακά το οικονομικό μονοπώλιο του κράτους, ιδιαίτερα με το Διάταγμα νο10 του 1991, με το οποίο η οικονομία άνοιξε για το ιδιωτικό κεφάλαιο. Οι ίδιοι οι διεφθαρμένοι γραφειοκράτες είχαν μεταμορφωθεί, μέσω των δεσμών τους με την παλιά αστική τάξη η οποία πλέον δεν διέθετε την ίδια δυνατότητα να επενδύει. Διοχέτευσαν τον πλούτο τους στο τριτογενή τομέα της οικονομίας -κατασκευές, εργοστάσια, τουρισμός- κι από τη δεκαετία του 1990 μετατράπηκαν σε μια νέα αστική τάξη οργανικά δεμένη με το καθεστώς Άσαντ.
Παράλληλα, ο Χαφέζ αλ Ασαντ επέβλεψε μια άρρητη αλλά αυστηρή μοιρασιά των θέσεων στο κρατικό μηχανισμό με βάση τη θρησκευτική ένταξη ή την καταγωγή. Για παράδειγμα σε κάθε κυβέρνησή του έπρεπε να περιλαμβάνονται δυο Δρούζοι, ένας σουνίτης πρωθυπουργός ίσως και ένας σουνίτης υπουργός Άμυνας, κλπ.12 Επίσης, κατόρθωσε να ενσωματώσει στο κράτος όλες τις θρησκευτικές ιεραρχίες. Παρόλο που ο ίδιος ήταν άθεος φρόντισε να εμφανίζεται προσευχόμενος σε τζαμιά με βάση το σουνίτικο τυπικό, να παίρνει μέρος σε χριστιανικές ακόμα και εβραϊκές γιορτές. Οι καρποί αυτής της κρατικής πολιτικής έγιναν εμφανείς στη διάρκεια της Συριακής Επανάστασης κατά την οποία η ιεραρχία κάθε θρησκείας τάχτηκε με το καθεστώς.
Η καταστολή απέτρεψε την ανάπτυξη δράσης ανεξάρτητης από το κράτος, πολιτικής, συνδικαλιστικής ή ΜΚΟ. Δεκάδες χιλιάδες πολιτικοί αντίπαλοι του καθεστώτος και συνδικαλιστές έμειναν για πολλά χρόνια φυλακισμένοι. Ενας ξάδελφός μου έμεινε στη φυλακή επί 25 χρόνια: φυλακίστηκε στα 33 του και αποφυλακίστηκε στα 58 του. Άνθρωποι σάπιζαν στις φυλακές για απίστευτα μεγάλα διαστήματα. Το καθεστώς ασκούσε ασφυκτικό έλεγχο στην κοινωνία και σε εκείνη τη γενιά χρειαζόταν μεγάλο θάρρος για να το αψηφήσει.
Όταν το 2000 ο Μπασάρ αλ Άσαντ κληρονόμησε την εξουσία από τον πατέρα του, το 11% του πληθυσμού ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας. Δέκα χρόνια μετά το ποσοστό είχε φτάσει το 33%. Αυτό σημαίνει ότι ο Μπασάρ αλ Ασαντ εφάρμοσε στην Συρία τις πιο ριζικές και τερατώδεις νεοφιλελεύθερες πολιτικές στην περιοχή· χειρότερες από εκείνες που εφαρμόστηκαν στο Μαρόκο, χειρότερες από της Αιγύπτου ακόμα και της Ιορδανίας. Εκτιμούσε ότι δεν θα υπάρχει καμιά αντιπολίτευση, καμιά αντίσταση. Πίστευε ότι είχε κληρονομήσει μια κοινωνία συντριμμένη. Ετσι εφάρμοσε πολιτικές που εκτόξευσαν το ποσοστό του πληθυσμού που ζει με δυο δολάρια ή και λιγότερο την ημέρα στο 50%.
Με ποιους τρόπους η επανάσταση άλλαξε το χαρακτήρα του καθεστώτος;
Ο πόλεμος, οι επεμβάσεις, η επανάσταση, οι δημογραφικές μεταβολές, όλα αυτά έχουν αλλάξει το χαρακτήρα του καθεστώτος. Δεν είναι πλέον τίποτα περισσότερο από μια ακόμα πολιτοφυλακή μιας οικογένειας και των συμμάχων της, μια παράταξη που αποτελεί τον σκληρό πυρήνα της συριακής αστικής τάξης, την πολιτοφυλακή μιας φατρίας σε πόλεμο με το λαό.
Είναι σωστό, όπως λένε κάποιοι, ότι η επανάσταση έχει πνιγεί μέσα στις εθνο-θρησκευτικές συγκρούσεις;
Μόνο εν μέρει. Ναι, από τη μια υπάρχουν ισλαμικές οργανώσεις που είναι αντιδραστικές-σεκταριστικές. Από την άλλη και το καθεστώς χρησιμοποιεί θρησκευτικές, σιιτικές, πολιτοφυλακές όπως την Χεσμπολάχ, αφγανικές και ιρανικές. Αυτό είναι πραγματικότητα. Όμως, όλοι μαζί είναι 100 με 200 χιλιάδες άνθρωποι. Τι ισχύει για τον συριακό λαό συνολικά; Ας απαντήσω με τις εμπειρίες μου.
Αυτά τα χρόνια έχω βρεθεί κάμποσες φορές στην Συρία. Δεν έγινα δέκτης κανενός είδους μισαλλοδοξίας, θρησκευτικής ή άλλης. Επιπροσθέτως τους τελευταίους μήνες μια σειρά σύντροφοι έχουν έρθει από την Συρία. Για να το κατορθώσουν έπρεπε να διασχίσουν ζώνες που ελέγχονται από ισλαμιστές και κάποιοι απ’ αυτούς τους συντρόφους προέρχονται από θρησκευτικές μειονότητες που δεν εγκρίνουν οι σουνίτες ισλαμιστές. Όμως, δεν παρεμποδίστηκαν. Δεν αποκεφαλίστηκαν. Ο πληθυσμός τους είπε: «Είστε αδέλφια μας». Ένας από αυτούς τους συντρόφους έζησε δυο μήνες σε αυτή τη ζώνη πριν καταφέρει να περάσει στην Τουρκία.
Η αλήθεια είναι ότι αν η σύγκρουση είχε αποκτήσει αυτό τον χαρακτήρα τότε θα γινόμασταν μάρτυρες αδιάκοπων τέτοιων σφαγών. Έχουν γίνει, πρώτα από το καθεστώς και κατόπιν από ισλαμιστικές ομάδες. Όμως, είναι σποραδικές και περιορισμένης κλίμακας Μέχρι στιγμής ο πόλεμος στην Συρία έχει κοστίσει 600 χιλιάδες νεκρούς. Ο αριθμός όσων έχουν σκοτωθεί σε σεκταριστικές συγκρούσεις ανέρχεται ίσως στους 1.100. Δεν έχουμε δει κανένα να σφάζει ένα ολόκληρο χωριό Αλεβιτών, να κόβει χιλιάδες λαιμούς, δεν έχουμε δει το αίμα να κυλάει με τον τρόπο που συνήθως εννοείται.13 Έχουμε τέτοια περιστατικά. Όμως, η συνολική εικόνα δεν είναι αυτή και ο κόσμος δεν είναι αυθόρμητα μισαλλόδοξος. Στις περιοχές που ελέγχονται από το καθεστώς βρίσκονται άνθρωποι ξεριζωμένοι από όλες τις περιοχές της Συρίας. Μόνο στην Λαττάκεια είναι 1,5 εκατομμύρια, σουνίτες και μη, ζουν ανάμεσα στους Αλεβίτες σε μια περίοδο που αλεβίτες στρατιώτες σκοτώνονται καθημερινά. Έχετε, όμως, ακούσει για σφαγές σουνιτών εκεί; Όχι, επειδή δεν έχουν γίνει. Αν μιλάμε για τον γενικό πληθυσμό, μέχρι στιγμής οι άνθρωποι δεν έχουν μεταμορφωθεί σε μισαλλόδοξα τέρατα.
Ο ισχυρισμός ότι πρόκειται πλέον για μια σύγκρουση θρησκευτικής μισαλλοδοξίας είναι μια εύκολη δικαιολογία για παραίτηση από την ευθύνη αλληλεγγύης στον αγώνα του συριακού λαού. Όχι, όντως υπάρχει μια πτυχή θρησκευτικής μισαλλοδοξίας στις εξελίξεις, ανάμεσα στις άλλες πτυχές, αλλά η βαθύτερη τάση, το υπόβαθρο, είναι η λαϊκή επανάσταση, που έχει τα πάνω και τα κάτω της, τα σημεία καμπής, την ιμπεριαλιστική επέμβαση και την πολιτική καμένης γης του καθεστώτος, την υποχώρηση του μαζικού κινήματος, αλλά που δεν μπορούμε να πούμε ότι έχει τελειώσει.
Τι συμβαίνει με τις δυνάμεις της επανάστασης και τις διάφορες ένοπλες ομάδες;
Καταρχήν, ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός για τον οποίο τόσο πολλά ακούγονται. Πολλοί παρατηρητές κάνουν το λάθος να τον θεωρούν ως μια οργανωμένη οντότητα με σαφή δομή διοίκησης. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια γενική ταμπέλα που καλύπτει διαφορετικά φαινόμενα. Για να καταλάβουμε περί τίνος πρόκειται, θα πρέπει να εξετάσουμε τις αφετηρίες του. Από το δεύτερο μισό του 2011 και μετά, με την στρατιωτικοποίηση της εξέγερσης, αρχίσαμε να παρατηρούμε δυο φαινόμενα.
Από τη μια, κόσμος που κατέβαινε το δρόμο και οι στρατιώτες του καθεστώτος τον πυροβολούσαν σαν να ήταν πουλιά, άρχισε να εξοπλίζεται για να προστατευτεί. Διάφορα άτομα άρχισαν να φέρνουν όπλα για να προστατεύσουν τις διαδηλώσεις. Παράλληλα, ο στρατός μαστιζόταν από ένα κύμα λιποταξιών. Στα τέλη του 2011 και ιδιαίτερα το 2012 υπήρχαν 20 με 30 χιλιάδες στρατιώτες που λιποτάκτησαν παίρνοντας μαζί τον οπλισμό τους. Ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός δημιουργήθηκε από αυτά τα φαινόμενα.
Έμοιαζε πολύ με αυτό που ονομάσαμε συντονισμούς. Σε κάθε γειτονιά, κάθε χωριό, κάθε καλύβα, ο κόσμος άρχισε να οργανώνεται, να συγκροτεί συντονισμούς που καλούσαν, διαδηλώσεις, αποφάσιζαν τη διαδρομή της, συμφωνούσαν στα συνθήματά τους, σχεδίαζαν οδούς διαφυγής σε περίπτωση επίθεσης των δυνάμεων καταστολής, οργάνωναν τη φροντίδα και την εκκένωση των τραυματισμένων. Ήταν ένα τοπικό φαινόμενο κι αυτό αποτελούσε τη δύναμη και την αδυναμία τους ταυτόχρονα. Αδυναμία, γιατί πάντοτε απουσίαζε ένα δίκτυο που θα εξασφάλιζε τον συντονισμό σε εθνική κλίμακα. Όμως, αυτός ο τοπικός χαρακτήρας βοήθησε τους συντονισμούς να επιβιώσουν περισσότερο· για το καθεστώς ήταν δύσκολο να συντρίψει ένα φαινόμενο τόσο εκτεταμένο και ριζωμένο σε τοπικό επίπεδο.
Παρόμοια ο Ελεύθερος Συριακός Στρατό ήταν στην πραγματικότητα ένας συνδυασμός λιποτακτών και απλών ανθρώπων που πήραν τα όπλα σε τοπικό επίπεδο. Ανάμεσά τους υπήρχε ελάχιστος συντονισμός. Οι περιφερειακές δυνάμεις αναμίχτηκαν και επηρέασαν διάφορα πράγματα, αλλά ήταν ένα πραγματικό λαϊκό φαινόμενο. Και πάλι, ο τοπικός χαρακτήρας αυτών των μονάδων ήταν η αδυναμία και η δύναμή τους ταυτόχρονα. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν 3 χιλιάδες «ένοπλες ομάδες» στην Συρία, πέρα από τις μεγάλες ισλαμιστικές οργανώσεις -αυτές ήταν οι καλύτερα οργανωμένες- όμως το φαινόμενο ήταν πολύ ευρύτερο στην κορύφωσή του.
Ποιος έπρεπε να εκκενωθεί από το αλ-Ζαμπαντάνι;14 Ακούσατε τίποτα γι’ αυτούς; Ήταν απλοί άνθρωποι στην ύπαιθρο γύρω από τη Δαμασκό, ήταν ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός, μικρές τοπικές ομάδες που αμύνονταν και έπεσαν στα χέρια της Τζαμπχάτ αλ Νούσρα. Το καθεστώς έκανε μια έξυπνη κίνηση ρίχνοντάς τους στην Αλ Κάιντα -έτσι μπόρεσε να ισχυρίζεται ότι οι μόνες δυνάμεις που το πολεμάνε είναι η Αλ Κάιντα και το ISIS που πρέπει να καταστραφούν.
Το φαινόμενο της λαϊκής αντίστασης δεν είχε καμιά βοήθεια από τις περιφερειακές δυνάμεις γιατί ο ένοπλος λαός είναι γι’ αυτές ένα επικίνδυνο πράγμα. Ενισχύουν λίγες οργανώσεις, προσεχτικά επιλεγμένες που βρίσκονται στη δούλεψή τους.
Υπάρχουν επίσης οι κουρδικές δυνάμεις, το PYD και οι Δυνάμεις Λαϊκής Προστασίας, που έχουν εμπειρίες δεκαετιών στον ανταρτοπόλεμο στην Τουρκία και στα βουνά. Το PYD ήταν το μοναδικό κουρδικό κόμμα που διέθετε τη δικιά του ένοπλη δύναμη. Όταν το καθεστώς αποχώρησε από κάποιες περιοχές της βόρειας Συρίας το 2012 αυτές οι δυνάμεις -συνδεδεμένες με το ΡΚΚ- τις κατέλαβαν αμέσως και εδραίωσαν την στρατιωτική τους παρουσία. Αυτό άρχισε να συμβαίνει από τον Ιούλη του 2012 και ως συνέχεια είχε μια δυναμική αυτοκυβέρνησης και τη δημιουργία των Γυναικείων Ομάδων Προστασίας. Πέρσι συμμάχησαν με κάποια τάγματα του Ελεύθερου Συριακού Στρατού για να συγκροτήσουν τη Δύναμη της Δημοκρατικής Συρίας, μια κουρδο-αραβική ή αραβο-κουρδική δύναμη στη βόρεια Συρία. Εχουμε αναπτύξει ένα αδελφικό διάλογο ιδιαίτερα με ένα κομμάτι αυτής της ομαδοποίησης, μια δημοκρατική εθνική συμμαχία που περιλαμβάνει Ασύριους, Τουρκμένους και Αραβες με παρουσία στα βόρεια και τα δυτικά του Χαλεπιού.15
Κατόπιν δρουν οι πιο ισχυρές ισλαμιστικές ομάδες. Αν αφήσουμε το ISIS -για μένα πρόκειται για ένα ξεχωριστό φαινόμενο- υπάρχουν δυο βασικές τέτοιες δυνάμεις. Η μια είναι η Αχράρ αλ Σαμ, μια ισλαμιστική πολιτοφυλακή που θέλει την εγκαθίδρυση ενός σαλαφιστικού, τζιχαντιστικού καθεστώτος, αλλά με αυτή τη διαφορά: δεν θέλει να επιβάλλει το ισλαμικό κράτος άμεσα αλλά κάποια στιγμή στο μέλλον και στο μεταξύ να κερδίσει τον πληθυσμό στην θρησκεία. H Τζαμπχάτ Φατέχ αλ Σαμ είναι η πρώην αλ-Νούσρα. Είναι η μεγαλύτερη δύναμη, με σημαντική στρατιωτική παρουσία στα βόρεια του Χαλεπιού, στο ίδιο το Χαλέπι και στην Ιντλίμπ. Μέσα και γύρω από τη Δαμασκό δρα η Τζαϊς αλ Ισλάμ, ένα είδος προσωπικού φέουδου της οικογένειας του Ζαχράν Αλους που δολοφονήθηκε από τους Ρώσους το 2012.
Τι συμβαίνει στο νότο γύρω από την Νταράα;
Η περιοχή της Νταράα έχει μια ιδιαιτερότητα, η γεωγραφική της θέση την κάνει ποντικοπαγίδα. Για τις ομάδες που δρουν εκεί υπάρχουν δυο εναλλακτικές. Αν το ιορδανικό καθεστώς ανοίξει τα σύνορα θα μπορούν να αναπνεύσουν. Αν τα κλείσει θα πνιγούν ανάμεσα στο συριακό καθεστώς και την Ιορδανία. Η γεωγραφία κάνει αυτές τις ομάδες πολύ ευαίσθητες στις συνοριακές πολιτικές του ιορδανικού καθεστώτος.
Πολλά τάγματα του Ελεύθερου Συριακού Στρατού στην προσπάθειά τους να βρουν στήριξη, οπλισμό, πυρομαχικά και ιατρική βοήθεια για τους τραυματίες, έχουν αναγκαστεί να εξαρτώνται από την Ιορδανία. Μέχρι στιγμής η Ιορδανία δεν θέλει πόλεμο και έτσι κλείνει την στρόφιγγα. Οπότε αυτοί οι άνθρωποι δεν μπορούν να κάνουν πολλά αλλιώς θα συντριβούν.
Υπάρχουν ακόμα οι λαϊκές επιτροπές που συγκροτήθηκαν στη διάρκεια της επανάστασης; Κι αν ναι, τι κάνουν;
Το σημαντικό στοιχείο που χαρακτήρισε την συριακή επανάσταση ήταν ότι κατάφερε να δημιουργήσει -ή οι λαϊκές μάζες κατάφεραν να δημιουργήσουν- μορφές αυτοοργάνωσης. Ήταν οι τοπικοί συντονισμοί που ανέφερα παραπάνω και από το 2012 αυτό που ονομάστηκε συμβούλια πολιτών ή τοπικά συμβούλια, όργανα αυτοκυβέρνησης της καθημερινής ζωής. Το 2011, το 2012 ακόμα και σε μια περίοδο το 2013 ήταν ένα τεράστιο φαινόμενο. Όπου δεν είχε παρουσία το καθεστώς, ακόμα και σε περιοχές που είχε, δρούσαν αυτά τα δυο όργανα αυτοοργάνωσης και αυτοδιοίκησης.
Όμως, το 2013 σημαδεύτηκε από την ανάπτυξη του ISIS και των άλλων μισαλλόδοξων ισλαμιστικών ομάδων και από την άλλη από την άνευ προηγουμένου βία του καθεστώτος. Από κείνο το σημείο και μετά το καθεστώς άρχισε να διεξάγει ένα πόλεμο καμένης γης, να καταστρέφει κτίρια και υποδομές. Τότε ξεκίνησε πραγματικά το κύμα των προσφύγων, από το 2013 και μετά. Από τότε άρχισαν να εξασθενούν τα τοπικά συμβούλια και οι συντονισμοί, μιας και οι άνθρωποι που τα απάρτιζαν σκοτώθηκαν, έγιναν εσωτερικοί ή εξωτερικοί πρόσφυγες. Γι’ αυτό μιλάμε για την ανάπτυξη της αντεπανάστασης και την υποχώρηση του λαϊκού κινήματος.
Όμως, υποχώρηση δεν σημαίνει εξαφάνιση. Σήμερα, μόλις μια ώρα πριν, στην πόλη Ζακιέν κοντά στη Δαμασκό έγινε μια μαζική διαδήλωση. Εξακολουθούν να υπάρχουν κάποιοι συντονισμοί παρόλο που έχουν εξασθενίσει. Το μαζικό κίνημα δεν είναι νεκρό. Κάθε φορά που τα όπλα σιωπούν προσωρινά, οι λαϊκές μάζες βγαίνουν ξανά στο προσκήνιο, αναγεννιώνται. Αυτό συμβαίνει παρά τον πόλεμο, τη σφαγή, παρόλο το ξεριζωμό και την έξοδο.
Το κίνημα υπάρχει ακόμα έστω κι αν είναι πολύ εξασθενημένο. Συνεχίζουμε να συμμετέχουμε σε κάποιες συντονιστικές επιτροπές, σε πολύ δύσκολες συνθήκες και κάποια τοπικά συμβούλια συνεχίζουν να λειτουργούν. Παρά το γεγονός ότι οι μαζικές οργανώσεις έχουν υποχωρήσει και έχουν εξασθενίσει σε μεγάλο βαθμό, συνεχίζουν να επιβιώνουν.
Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα: τι πρέπει να γίνει; Ποια είναι η στρατηγική της επαναστατικής αριστεράς στην Συρία;
Η βραχυχρόνια προοπτική που κινείται η επαναστατική σοσιαλιστική μας οργάνωση στην Συρία, το Επαναστατικό Αριστερό Ρεύμα, περιλαμβάνει διάφορα καθήκοντα. Πρέπει, φυσικά, να επιβιώσουμε, να διατηρήσουμε τη δύναμή μας και να στρατολογήσουμε νέους αγωνιστές. Επίσης, πρέπει να πάρουμε μέρος σε όλους τους αγώνες που εκτυλίσσονται, στους συντονισμούς και τα τοπικά συμβούλια που επιβιώνουν. Όπου υπάρχουν αγώνες, όποιες και αν είναι οι συνθήκες, πρέπει να είμαστε κομμάτι τους. Όσο δύσκολες κι αν είναι οι συνθήκες ο στόχος μας είναι να συμμετέχουμε στους αγώνες την ίδια στιγμή που χτίζουμε το κόμμα. Η εφημερίδα μας τυπώνεται μέσα στην Συρία. Όταν την κοιτάς βλέπεις τυπογραφικά λάθη, ανορθογραφίες, κακή γραμματική, και λοιπόν; Το σημαντικό είναι ότι αγωνιστές εκεί, όχι στην εξορία, είναι αυτοί που την τυπώνουν και την κυκλοφορούν. Είναι μια διαδικασία μάθησης, σε συνθήκες όπου σπάνια υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα.16
Αυτή είναι η μια πλευρά. Η άλλη είναι η ανάγκη συγκρότησης ενός ενιαίου μετώπου, η συσπείρωση των δυνάμεων της Αριστεράς και των δημοκρατικών επαναστατικών δυνάμεων στην Συρία. Αυτό μπορεί να γίνει ένας εναλλακτικός πόλος συσπείρωσης, από την αστική αντιπολίτευση, το καθεστώς και τους συμμάχους του ή από τις ισλαμιστικές οργανώσεις. Εχουμε κάνει κάποια βήματα σ’ αυτή την κατεύθυνση, παρά τις δυσκολίες. Ανακοινώσαμε μια συμφωνία συνεργασίας με τη Δημοκρατική Συμμαχία, στην οποία συμμετέχουν διάφορα κόμματα ανάμεσά τους και οι παλιοί κομμουνιστές. Χρειαζόμαστε ένα τέτοιο μέτωπο για να διαμορφώσουμε τις εξελίξεις, τόσο σήμερα όσο και πιο μακροπρόθεσμα. Για μας, είναι σημαντικό να προετοιμαστούμε για την περίοδο που έρχεται. Η παρούσα κατάσταση δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα. Θα έρθει η στιγμή που θα σταματήσει ο πόλεμος και οι βομβαρδισμοί και τότε πρέπει να είμαστε έτοιμοι. Θα πρέπει να έχουμε τη δύναμη να ριζώσουμε στον πληθυσμό, στις λαϊκές τάξεις. Θα χρειαστεί να είμαστε μαζί τους για να εξασφαλίσουμε ότι το μέλλον της Συρίας δεν θα το αποφασίσουν οι περιφερειακές και οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ή συριακή αστική τάξη.
Η διαμόρφωση αυτού του συσχετισμού δύναμης ξεκινάει από σήμερα. Οπότε αυτά είναι τα τρία «πόδια» που στέκεται η δουλειά μας: οι μαζικοί αγώνες, το χτίσιμο του κόμματος, η συγκρότηση ενός ενιαίου μετώπου των δημοκρατικών δυνάμενων. Φυσικά προβάλουμε τα συνθήματά μας: «Ούτε Ουάσιγκτον ούτε Μόσχα, ούτε Ριάντ ή Άγκυρα ούτε Τεχεράνη». Αυτό το κάνουμε για να εκπαιδεύσουμε τον κόσμο, να υπογραμμίσουμε ότι η λύση δεν θα έρθει από αυτές τις δυνάμεις αλλά ότι ο ίδιος ο συριακός λαός πρέπει να αποφασίσει για τη μοίρα του. Επίσης, για να ασκήσουμε πίεση στην αστική αντιπολίτευση ώστε να μην αποδεχτεί την συνέχιση του καθεστώτος με κάποια νέα στολίδια και μερικά πόστα για τον εαυτό της.
Χρειάζεται να δυναμώσουμε τους αγώνες του συριακού λαού για να πετύχουμε τη βαθύτερη, πιο δημοκρατική κοινωνική και πολιτική αλλαγή. Θα είναι μια μακρόχρονη μάχη, και γι’ αυτό χρειάζεται να συγκροτήσουμε τις δυνάμεις μας και να συνεχίσουμε να παλεύουμε για ένα μακρόχρονο διάστημα.
Είσαι αισιόδοξος ή απαισιόδοξος;
Παρά το γενικό κλίμα είμαι πολύ αισιόδοξος. Η μάχη είναι σκληρή. Αλλά, κοιτάξτε, η επανάστασή μας συνεχίζεται επί έξι χρόνια. Τι μαθήματα έβγαλαν αυτά τα έξι χρόνια;
Πρώτον, ότι μπορούμε να ξεσηκωθούμε, ότι το καθεστώς δεν μπορεί απλά να τσακίσει τη θέληση του λαού, ότι μέσο και να χρησιμοποιεί κι όποιους συμμάχους κι αν επιστρατεύει. Κάτι έχει σπάσει σ’ αυτό το καθεστώς, κάτι έχει τελειώσει. Αν οι Αμερικάνοι και οι Ρώσοι μας επιβάλλουν μια λύση όπου ο Μπασάρ αλ Ασαντ θα συνεχίσει να κυβερνά, τότε δεν θα μπορεί να κυβερνά όπως πριν.
Το καθεστώς επιβιώνει σε ένα λεγόμενο «νομιμόφρον» περιβάλλον, με δέκα εκατομμύρια ανθρώπους, σχεδόν το μισό πληθυσμό κάτω από τον έλεγχό του. Κι αυτοί οι άνθρωποι διακατέχονται από ένα μίσος, ένα πραγματικό μίσος για το καθεστώς. Η καθημερινή ζωή είναι μαρτύριο. Υπάρχουν μεγάλες διαδηλώσεις ενάντια στον Ασαντ και τη φαμίλια του. Μπροστά μας είναι μεγάλες εκρήξεις, και θα συμβούν εκεί. Εκεί που το καθεστώς πιστεύει ότι είναι πιο σταθερό, εκεί είναι η μεγαλύτερη αδυναμία του. Οι μέρες που κάποιος μπορούσε να κυβερνάει το συριακό λαό λέγοντας «βουλώστε το, θα γίνει ότι θέλω εγώ» έχουν περάσει.
Ύστερα, υπάρχουν τα μαθήματα της εμπειρίας. Παλιότερα, αν ήσουν ένας από τους «παλιούς» επαναστάτες σοσιαλιστές και ήθελες να μιλήσεις για σοσιαλισμό, μίλαγες για το εργατικό κράτος, το βασισμένο στα συμβούλια των εργατών και των αγροτών. Και στις ερωτήσεις θα απαντούσες να, αυτό συνέβη, έστω προσωρινά, στην Γερμανία, την Ουγγαρία και πιο σημαντικό από όλα στην Ρωσία. Μπορούσες να τα πεις όλα αυτά αλλά ήταν πολύ μακριά από τις εμπειρίες του κόσμου. Τώρα αυτή η προσπάθεια γίνεται πολύ πιο απλή. Η αυτοοργάνωση είναι κάτι κατανοητό από τον κόσμο, λόγω των συντονισμών. Ο συριακός λαός χωρίς να έχει διαβάσει Λένιν. Μαρξ ή Τρότσκι το έχει κάνει ήδη με τους αγώνες του. Έτσι όταν μιλάμε για συμβούλια εργατών και αγροτών το καταλαβαίνουν γιατί το έχουν κάνει, είναι κομμάτι της βιωμένης εμπειρίας τους.
Το τρίτο μάθημα αφορά τις ισλαμικές δυνάμεις. Πάντα έλεγαν ότι η λύση είναι το Ισλάμ. Αυτός ο ισχυρισμός έχει διαψευσθεί στην Συρία. Ο λαός έχει διαπιστώσει τι συμβαίνει όταν οι θρησκευτικές ισλαμιστικές ομάδες κάνουν πράξη το δικό τους μοντέλο διακυβέρνησης. Το επιχείρημα εφαρμόστηκε και απέτυχε.
Αυτό που έχει μείνει σαν επιλογή είναι ο σοσιαλισμός. Από μας εξαρτάται. Πιστεύουμε ότι είναι η μοναδική λύση, η πιο ανθρωπιστική και πιο ισότιμη, για το λαό της Συρίας και για όλους. Ο αγώνας συνεχίζεται.
Σημειώσεις
1. Ευχαριστίες στον Ντέηβιντ Σιούελ για την απομαγνητοφώνηση της συνέντευξης.
2. Η Τζαμπχάτ αλ Νούσρα ήταν αρχικά η συριακή οργάνωση της Αλ Κάϊντα. Στη συνέχεια εγκατέλειψε τη μητρική οργάνωση και μετονομάστηκε σε Τζαμπχάτ Φατέχ αλ Σαμ αλ Ισλαμίγια. Η Αχράρ αλ Σαμ είναι μια άλλη ισλαμιστική πολιτοφυλακή, η οποία επί του παρόντος είναι σύμμαχος της Τζαμπχάτ Φατέχ αλ Σαμ.
3. Η Χεζμπολάχ είναι μια σιιτική πολιτοφυλακή και πολιτικό κόμμα στο Λίβανο.
4. Τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ ανάμεσα στο 1980-88.
5. «Τακφίρι» είναι ένας μειωτικός αραβικός όρος για ένα μουσουλμάνο που κατηγορεί τους άλλους ως απίστους. Συχνά χρησιμοποιείται για να περιγραφούν ομάδες όπως το ISIS.
6. Το PYD (Partiya Yekîtiya Demokrat, Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης) είναι ένα κουρδικό κόμμα στη βόρεια Συρία σύμμαχος του ΡΚΚ (Partiya Karkerên Kurdistanê, Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν), την κύρια κουρδική οργάνωση στην Τουρκία.
7. Ο Μπάρακ, πρώην πρωθυπουργός ήταν υπουργός Άμυνας από το 2007 έως το 2013.
8. Το κόμμα Μπάαθ, στο οποίο ανήκει ο πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ κυβερνάει την Συρία από το πραξικόπημα του 1963.
9. Αναφορά στη θεωρία της διαθλασμένης διαρκούς επανάστασης του Τόνι Κλιφ. Διατυπώθηκε το 1963 (βλέπε www.marxists.org/archive/cliff/works/1963/xx/permrev.htm ) και η ομώνυμη μπροσούρα κυκλοφορεί από το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
10. Η Αν Αλεξάντερ έχει γράψει για τον Αιγύπτιο ηγέτη Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ στο τεύχος 112 του περιοδικού International Socialism, http://isj.org.uk/suez-and-the-high-tide-of-arab-nationalism
11. Ο όρος βοναπαρτιστικό προέρχεται από τον Καρλ Μαρξ και την ανάλυσή του για το καθεστώς του Λουδοβίκου Βοναπάρτη στη Γαλλία, όταν κατάφερε να εγκαθιδρύσει την προσωπική του εξουσία με ένα πραξικόπημα ύστερα από την αμοιβαία εξάντληση των τάξεων που είχαν αντιπαρατεθεί στην επανάσταση του 1848.
12. Οι Δρούζοι είναι μια θρησκευτική μειονότητα που κατοικούν κυρίως στην Συρία, το Λίβανο και το Ισραήλ.
13. Οι Αλεβίτες είναι ένας κλάδος του σιιτικού ισλάμ. Συναντώνται κυρίως στην Συρία και την Τουρκία και ο Άσαντ προέρχεται από αυτούς.
14. Το αλ-Ζαμπαντάνι είναι μια μικρή πόλη στα σύνορα με το Λίβανο.
15. Οι Ασύριοι και οι Τουρκμένοι είναι μειονότητες στην Συρία.
16. Το Επαναστατικό Αριστερό Ρεύμα ιδρύθηκε στην Συρία τον Οκτώβρη του 2011 και κυκλοφορεί μια μηνιάτικη εφημερίδα, την Πρώτη Γραμμή.