Άρθρο
Η έκδοση του περιοδικού Σοσιαλισμός από τα Κάτω

Ιούνης 1992

Γιορτάζουμε 25 χρόνια

Συμπληρώνονται 25 χρόνια από την έκδοση του περιοδικού “Σοσιαλισμός από τα κάτω”. Το πρώτο τεύχος κυκλοφόρησε τον Ιούνη του 1992, σε μια στιγμή που η Αριστερά είχε να αντιμετωπίσει μεγάλες προκλήσεις.

Στην κυβέρνηση τότε βρισκόταν η Νέα Δημοκρατία με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και ένα άγριο πρόγραμμα επιθέσεων στην εργατική τάξη, με την Αριστερά πρόσφατα διασπασμένη και  απογοητευμένη από την κατάρρευση του λεγόμενου”υπαρκτού σοσιαλισμού”.

Οι κυρίαρχες τάξεις στη Δύση μιλούσαν για “τέλος της ιστορίας”, διανοούμενοι της αριστεράς όπως ο Έρικ Χόμπσμπομ μιλούσαν για “αποχαιρετισμό στην εργατική τάξη” και τα περισσότερα κόμματα της αριστεράς θεωρούσαν ότι η προοπτική του σοσιαλισμού ανήκει στο μακρινό παρελθόν.

Κι όμως η πρωθυπουργία Μητσοτάκη κράτησε βαριά τρία χρόνια. Ανατράπηκε μέσα σε ένα κύμα από απεργίες για το ασφαλιστικό και ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις με κέντρο τη μάχη στα λεωφορεία της ΕΑΣ. Ήταν ένα πρώτο μήνυμα ότι η εργατική τάξη δεν είχε σκύψει το κεφάλι. Ακολούθησαν πολλά άλλα μέσα στους αγώνες αυτής της 25ετίας.

Σήμερα, η κατάσταση έχει γυρίσει ανάποδα. Ο “θριαμβευτής” καπιταλισμός βρίσκεται στην πιο μεγάλη κρίση, η Αριστερά έχει την αντίστροφη πρόκληση: να προσδιορίσει την εναλλακτική απέναντι στο σύστημα που χρεοκοπεί. 

Αυτή όλη η πορεία δεν ξετυλίχτηκε αυτόματα, είχε πολλές και δύσκολες μάχες για την Αριστερά. Πιστεύουμε ότι μέσα από τις σελίδες του “Σοσιαλισμός από τα κάτω” βοηθήσαμε να πάμε μπροστά. Αναδημοσιεύουμε εδώ το κείμενο (γραμμένο το 1992) με το οποίο ξεκίνησε η έκδοση του περιοδικού γιατί θυμίζει βασικές επιλογές που έπαιξαν και παίζουν ρόλο για να μπορούμε σήμερα να προβάλουμε ότι το μέλλον μας είναι ο Σοσιαλισμός και μπορεί να έρθει μόνο από τα κάτω.

Η έκδοση του περιοδικού Σοσιαλισμός από τα Κάτω

Μετά την κατάρρευση του κρατικού καπιταλισμού - και της μιας από τις δύο υπερδυνάμεις - άνοιξε ένας αγώνας δρόμου ανάμεσα στις δυτικές χώρες για το ποιά απ’ αυτές θα μπορούσε να αναδειχτεί σε ηγεμονική δύναμη όχι πια μέσα στο δικό της μπλοκ αλά σε παγκόσμιο επίπεδο. Μπήκαμε δηλαδή σε μια εποχή που την σταθερότητα των δυο μπλοκ αντικατάστησαν οι ανταγωνισμοί ανάμεσα στις κύριες ιμπεριαλιστικές χώρες για το ποιά θα κυριαρχήσει. Και οι διαφωνίες αναμεταξύ τους δεν λύνονται πάντοτε με τον πιο ειρηνικό τρόπο. Οι ΗΠΑ προχωράνε στον πόλεμο στον Κόλπο για ν’ αποδείξουν στους συμμάχους τους - μεγάλους και μικρούς - ότι αυτές διαθέτουν την στρατιωτική υπεροχή. Η Δυτική Γερμανία προχωράει με βήμα ταχύ στην ενοποίηση με την Ανατολική Γερμανία για να κατοχυρώσει την πολιτική και οικονομική της ηγεμονία σε μια διευρυμένη Ευρώπη.

Και από κοντά έρχονται και οι μικρότεροι ιμπεριαλισμοί - όπως η Ελλάδα - να διεκδικήσουν και αυτές μερίδιο. Η κρίση στα Βαλκάνια και η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας ανοίγουν την όρεξη στους Έλληνες καπιταλιστές για διείσδυση στην περιοχή.

Οι ελπίδες για όλους του δυτικούς καπιταλιστές ότι η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ θα άνοιγε τις ευκαιρίες για αγορές και επενδύσεις εξανεμίστηκαν πολύ γρήγορα. Το κόστος ενός τέτοιου εγχειρήματος φάνηκε πολύ άμεσα στη Γερμανία, βυθίζοντάς την στην ύφεση ή στις ΗΠΑ όπου η εργατική τάξη πληρώνει σήμερα τη βαρβαρότητα του πολέμου στον Κόλπο. Είναι φυσικό μέσα σε τέτοιες συνθήκες οι εργατικές εκρήξεις την επόμενη περίοδο να γίνονται πιο συχνές και πιο βίαιες.

Το ότι το εργατικό κίνημα δίνει αυτές τις μάχες είναι μια καλή απάντηση σ’ όσους μέχρι τώρα υποστήριζαν ότι οι αλλαγές στην εργατική τάξη σήμαναν και την ενσωμάτωσή της μέσα στο σύστημα. Έφτασαν οι πρόσφατες εξεγέρσεις στις αμερικανικές πόλεις για να δείξουν πόσο λάθος είναι αυτές οι απόψεις.

Όμως η σχέση ανάμεσα στην καπιταλιστική βαρβαρότητα και την εργατική επανάσταση δεν είναι πάντοτε ευθύγραμμη. Οι “ώριμες” αντικειμενικά συνθήκες δεν οδηγούν”αναπόφευκτα” και στην επανάσταση. Οι εργατικοί αγώνες δεν είναι πάντοτε νικηφόροι, αντίθετα υπάρχουν πολλά πισωγυρίσματα. Δεν χρειάζεται να πάμε και πολύ μακριά, το είδαμε πρόσφατα και στην Ελλάδα όπου απεργιακοί αγώνες πολύ δυνατοί και αποφασιστικοί δεν κατάφεραν να νικήσουν.

 Δεν θα έπρεπε να ψάξει κανένας την απάντηση σε κοινωνιολογίζουσες θεωρίες έξω από την πολιτική των ίδιων των ρεφορμιστικών κομμάτων είτε της παραδοσιακής σοσιαλδημοκρατίας είτε των σταλινικών ΚΚ.

 Η Σοσιαλδημοκρατία σ’ όλες τις χώρες έχει προχωρήσει τόσο δεξιά ώστε είναι δύσκολο κανένας να την ξεχωρίζει από τα παραδοσιακά δεξιά κόμματα. Αυτό έχει τις συνέπειές του και στο εκλογικό επίπεδο - που συνεχώς βλέππουν να μειώνεται η δύναμή τους - όχι γιατί έχει αλλάξει η εργατική τάξη αλλά γιατί έχουν αλλάξει τα ίδια και η εργατική τάξη δεν τους εμπιστεύεται πια.

Τα σταλινικά ΚΚ έχουν στις περισσότερες χώρες μετατραπεί σε σκιά του ευατού τους. Μετά το αρχικό σοκ από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ ακολούθησαν διασπάσεις και μαζικές αποχωρήσεις όπου τα διάφορα κομμάτια πήγαν προς όλες τις δυνατές κατευθύνσεις: από τη δεξιά σοσιαλδημοκρατία μέχρι τη σταλινική ορθοδοξία. Όμως είναι δύσκολο σ’ οποιοδήμποτε απ’ αυτά να συνεχίζει να εμφανίζεται σαν το κόμμα που συσπειρώνει την εργατική πρωτοπορία και ηγείται των αριστερών αντιστάσεων του εργατικού κινήματος.

Μέσα σε μια τέτοια εικόνα κενού απ’ τα αριστερά δεν είναι περίεργο το πώς μπορούν να συνυπάρχουν οι πιο δυνατές εκρήξεις θυμού και αγανάκτησης των εργατών ταυτόχρονα με τις πιο καθυστερημένες αντιλήψεις με τις οποίες προσπαθούν οι καπιταλιστές να κρατήσουν την κυριαρχία τους. Αντιλήψεις ρατσιστικές, σεξιστικές, εθνικιστικές που διαιρούν την εργατική τάξη και αδυνατίζουν τη δύναμή της. Είναι πάνω σ’ αυτές τις αντιλήψεις που πατάνε και κάνουν την επανεμφάνισή τους οι νεοναζί στις διάφορες χώρες της Ευρώπης.

Το αν μέσα από τη σημερινή κρίση και αστάθεια θα επικρατήσει η καπιταλιστική βαρβαρότητα ή η εργατική επανάσταση θα κριθεί από το πόσο γρήγορα θα αρχίσει να καλύπτεται αυτό το κενό στ’ αριστερά.

Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο σε παρόμοιες συνθήκες βαρβαρότητας δημιουργήθηκαν τα νέα επαναστατικά κόμματα που έδωσαν σε μια σειρά χώρες τη σύγκρουση με τους καπιταλιστές και κατάφεραν να μετατρέψουν τον πόλεμο σε εμφύλιο. Η επανάσταση του’17 στη Ρωσία, η Γερμανική Επανάσταση 1918-23, η Κόκκινη Διετία στην Ιταλία, τα Σοβιέτ στην Ουγγαρία είναι μερικά μόνο παραδείγματα όχι μόνο για τις ευκαιρίες που δημιουργούνται μέσα σε τέτοιες περιόδους αλλά και για το τι σημαίνει η ύπαρξη ενός επαναστατικού κόμματος που μπορεί να μετατρέψει τις ευκαιρίες σε νίκες.

Σήμερα, μέσα στους εργατικούς χώρους, στα σχολεία, στον αριστερό κόσμο  υπάρχει θυμός και αγανάκτηση ενάντια στη Νέα Δημοκρατία. Ταυτόχρονα όμως υπάρχουν και όλες οι αναστολές και τα ερωτηματικά, κληρονομημένα από το παρελθόν. Υπάρχουν τα ερωτηματικά για το πώς μπορούν να γίνουν οι αγώνες νικηφόροι όχι μόνο άμεσα αλλά και προοπτικά και το πώς δεν θα καταλήξει η ανατροπή της Νέας Δημοκρατίας, και της λιτότητας του Μάνου να σημάνει μια νέα λιτότητα αυτή τη φορά από το ΠΑΣΟΚ.

Σ’ αυτόν τον κόσμο μ’ αυτά τα ερωτηματικά απευθύνεται το περιοδικό “Σοσιαλισμός από τα Κάτω” με στόχο να δώσει απαντήσεις και να ξεκαθαρίσει τα μπερδέματα. Σ’ αντίθεση με την υπόλοιπη αριστερά που έχει κάνει τον αγνωστικισμό σημαία της, η ΟΣΕ υποστηρίζει ότι οι καθαρές πολιτικές απόψεις - ο μαρξισμός όπως συνεχώς επαληθεύεται από τις εξελίξεις και την ταξική πάλη -  είναι όπλο για την εργατική τάξη και τους αγώνες της. Και ένα περιοδικό  που εκφράζει αυτές τις απόψεις είναι όπλο στα χέρια του κάθε αγωνιστή εργάτη, του κάθε νεολαίου. Είναι ακόμα ένα λιθαράκι στη συσπείρωση για το κτίσιμο ενός νέου Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος που σήμερα είναι τόσο πολύ αναγκαίο. 

Ιούνης 1992