18 Μάρτη - Αντιρατσιστικό συλλαλητήριο στην
Μια εργαζόμενη σε “Camp” γράφει για την κοινή πάλη με πρόσφυγες και συνδικάτα.
Τα ρατσιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης προσφύγων είναι το φρικιαστικό σύμπτωμα μιας Ευρώπης-Φρούριο που γεννά λιτότητα, εξαθλίωση και αποκλεισμό. Με τον ρατσισμό στον σύγχρονο καπιταλισμό να αναπτύσσεται με σκοπό τη διάσπαση της εργατικής τάξης και τη νομιμοποίηση του αποκλεισμού κομματιών της, η εργατική τάξη των στρατοπέδων ανοίγει και ενώνει τους αγώνες της με τέτοιο τρόπο που να ξεκαθαρίζει οτι «ο σκοπός της αντιρατσιστικής πάλης πρέπει να είναι η απελευθέρωση των καταπιεσμένων, σαν μέρος μια ευρύτερης μάχης ενάντια στον ίδιο τον καπιταλισμο».1 Η αντίσταση που έχει καταγράψει η εργατική τάξη των στρατοπέδων και κυρίως οι αγώνες που έχει μπροστά, αποκρυσταλλώνουν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο οτι η πάλη ενάντια στο ρατσισμό και η πάλη ενάντια στην οικονομική εξαθλίωση των μνημονίων είναι άρρηκτα συνδεδεμένες.
Η σημερινή συγκυρία
Tο τέλος αυτής της χρονιάς βρίσκει τους εργαζόμενους σε ΜΚΟ πιο ανασφαλείς απο ποτέ -με τις μεγάλες ΜΚΟ να έχουν αναγγείλει το τέλος των προγραμμάτων τους και να ετοιμάζονται για μαζικές συρρικνώσεις- αλλά παράλληλα και πιο μαζικούς και δυναμικούς απο ποτέ, με πολλές χιλιάδες εργαζόμενους πια πανελλαδικά να κουβαλούν τις πολύτιμες εμπειρίες των στρατοπέδων συγκέντωσης και μιας γεμάτης χρονιάς αντιρατσιστικών κινητοποιήσεων και εργατικής αντίστασης που αναπόφευκτα άγγιξε και διαμόρφωσε και το κομμάτι των ΜΚΟ.
Αυτή η αντιφατική εικόνα ενός μαζικοποιημένου χώρου που ωστόσο μαστίζεται απο ανασφάλεια είναι είναι τόσο το κίνητρο για κλιμάκωση των αγώνων όσο και η χειροπιαστή εμπειρία που συνδέει το κομμάτι των ΜΚΟ με το ευρύτερο εργατικό κίνημα που χτυπιέται απο τη μνημονιακή λιτότητα σήμερα.
Η διαδεδομένη εικόνα για τις ΜΚΟ είναι οτι έχουν αναλάβει σχεδόν αποκλειστικά τη φιλοξενία και παροχή υπηρεσιών (ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ψυχολογική υποστήριξη, μη τυπική εκπαίδευση, σίτιση, καθαριότητα, υπηρεσίες ασύλου) σε πρόσφυγες και μετανάστες μέσα σε ένα κλίμα απολίτικης ουδετερότητας, αδιάφορου ανθρωπισμού και υποκριτικών ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Η εικόνα αυτή είναι σωστή όταν κοιτάει κανείς ευρύτερα το τι σημαίνουν οι ΜΚΟ, αλλά χάνει μια άλλη διάσταση που αφορά ολόκληρο το εργατικό κίνημα σήμερα- το τι συμβαίνει δηλαδή στα από κάτω, με τους χιλιάδες των εργαζομένων στα στρατόπεδα συγκέντωσης, στις συνεντεύξεις ασύλου και στις δομές προσφύγων και ασυνόδευτων ανηλίκων.
Μάχες
Το μαζικό πια κομμάτι των εργαζομένων σε ΜΚΟ και στρατόπεδα (προσθέτοντας εδώ και τους χιλιάδες συμβασιούχους των προγραμμάτων κοινωφελούς εργασίας των Δήμων) έχει ήδη ξεκινημένες μάχες και δείχνει οτι μπορεί να τις κλιμακώσει όσο η ρατσιστική γκετοποίηση συνεχίζεται με ακόμα πιο κατασταλτικούς όρους (π.χ. εκκένωση Ελληνικού) και όσο η κρίση βαθαίνει και αφήνει πίσω της ανασφάλεια και εξαθλίωση. Αν και οι εργαζόμενοι σε ΜΚΟ χαρακτηρίζονται γενικά «εθελοντές», «ασυνδικάλιστοι» και «αδιάφοροι» για το φαγοπότι των κονδυλίων εις βάρος των αναγκών των προσφύγων, καταγράφουν με γοργούς ρυθμούς συσπείρωση και διττή αντίσταση: αφενός στις αυθαιρεσίες των εργοδοσιών τους και στην γενικότερη εργασιακή επισφάλεια που άφησαν πίσω τους τα μνημόνια, και αφετέρου στις ρατσιστικές πολιτικές της Ε.Ε.
Στο μέτωπο των εργασιακών διεκδικήσεων, κομμάτι των εργαζομένων έχει κοντράρει στα ίσια την ομηρία των ολιγόμηνων συμβάσεων αλλά και έχει σπάσει ορισμένες εργοδοτικές αυθαιρεσίες όπως εκδικητικές απολύσεις, στοχοποιήσεις συνδικαλιστών και εκβιασμούς στα πλαίσια μιας «έννομης» πολιτικής ουδετερότητας. Ήδη το ΣΒΕΜΚΟ (Σωματείο Βάσης Εργαζομένων σε ΜΚΟ) μετράει τα τελευταία χρόνια πολλά νέα μέλη και μπορεί πια δυναμικά να κάνει παρεμβάσεις σε χώρους εργασίας καταγγέλοντας τους εκφοβισμούς και τις αυθαιρεσίες, πολλές φορές καταγράφοντας σημαντικές νίκες. Κομμάτια των εργαζομένων όμως έχουν περάσει και στο μέτωπο των μεγάλων πολιτικών και οικονομικών μαχών, όπως εκείνες ενάντια στις μνημονιακές πολιτικές και τον ρατσιμό τον οποίο εκείνες εκτρέφουν και νομιμοποιούν, οδηγώντας έτσι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τους πνιγμούς στη Μεσόγειο.
Περίτρανη επιβεβαίωση στάθηκε η συμμετοχή και η οργάνωση της κινητοποίησης στις 18 Μάρτη. Με πρωτοβουλία του Συντονισμού Ενάντια στα Μνημόνια, ομάδα εργαζόμενων σε ΜΚΟ και στρατόπεδα μπήκαν μπροστά και οργάνωσαν τον χώρο τους «κοντέινερ-κοντέινερ» μιλώντας τόσο σε συναδέλφους όσο και στους ίδιους τους πρόσφυγες για τη τεράστια δύναμη του κινήματος αλληλεγγύης. Μοιράζοντας υλικό που καλούσε στην πορεία εντός και εκτός στρατοπέδου, οι εργαζόμενοι ενώθηκαν με τις τοπικές ΚΕΕΡΦΑ, τους εργαζόμενους της περιοχής, τα σχολεία και τις ομάδες αλληλεγγύης και κατάφεραν έτσι να ξεσηκώσουν ολόκληρες τις γειτονιές των στρατοπέδων, με τους πρόσφυγες να κατεβαίνουν μαζικά στο μεγάλο συλλαλητήριο της Ομόνοιας γεμίζοντας το ένα λεωφορείο μετά το άλλο. Όπως χαρακτηριστηκά ανέφερε ένας πρόσφυγας, στη 18Μ ήταν παρών «τουλάχιστον ένας εκπρόσωπος απο κάθε οικογένεια». Κάπως έτσι φτάσαμε στις μεγαλειώδεις εικόνες της 18Μ, σπάζοντας τους εκφοβισμούς ΜΚΟ και Υπουργείου που απαγόρευαν σε εργαζόμενους και πρόσφυγες να συμμετάσχουν στη διαδήλωση.
Οι εργαζόμενοι ΜΚΟ μετράνε πια χιλιάδες, πράγμα που σημαίνει οτι μπορούν μαζικά να διεκδικήσουν καλύτερες συνθήκες εργασίας αλλά, κυρίως, σταθερές σχέσεις εργασίας και κατ’επέκταση σταθερή παροχή υπηρεσιών σε πρόσφυγες και μετανάστες. Οι ανάγκες των προσφύγων είναι πάγιες και σημαντικότατες, άρα και η εργασία των γιατρών, εκπαιδευτικών, ψυχολόγων, κοινωνιολόγων των ΜΚΟ δεν μπορει να είναι εποχιακή. Προσφυγική «κρίση» δεν σημαίνει οτι ξαφνικά εκατομμύρια άνθρωποι φτάνουν στην Ευρώπη και έτσι ξαφνικά θα φύγουν.2 Οι ροές αυτές υπήρχαν και θα υπάρχουν όσο θα υπάρχουν πόλεμοι και ιμπεριαλιστική βία. Ούτε η προσφυγιά ειναι εποχιακή, ούτε η ανάγκη για αξιοπρεπή στέγαση, σίτιση, υγεία και παιδεία. Πρόσφυγες και ντόποιοι χρειάζονται συνεχή και άνευ όρων πρόσβαση στις υπηρεσίες που παρέχονται περιορισμένα από τις ΜΚΟ (τόσο γεωγραφικα, στα γκέττο των στρατοπέδων, όσο και χρονικά, για λίγους μήνες). Αντί λοιπόν για τα επισφαλή τρίμηνα, τα αιτήματα των εργαζομένων ΜΚΟ μπορούν και πρέπει να αρχίσουν να προσανατολίζονται σε μαζικές προσλήψεις σε κρατικές και δημόσιες υπηρεσίες, ώστε να μπορούν να παρέχουν τις σημαντικότατες αυτές υπηρεσίες καθημερινά, όχι πίσω από τα συρματοπλέγματα των στρατοπέδων, αλλά στις πόλεις, στα δημόσια σχολεία και στα νοσοκομεία.
Με άλλα λόγια, ο αγώνας για τα εργασιακά στις ΜΚΟ ειναι και ένας αγώνας βαθύτατα πολιτικός, καθώς διεκδικώντας σταθερές σχέσεις εργασίας και -γιατί όχι- και μαζικές προσλήψεις σε δημόσιες δομές εκπαίδευσης, περίθαλψης, καθαριότητας, υπηρεσιών ασύλου, οι εργαζόμενοι διεκδικούν οτι θα μπορούν να παρέχουν ανθρώπινες υπηρεσίες σε μόνιμη και πάγια βάση στις πόλεις και στις γειτονιές. Και, παράλληλα, διεκδικώντας το δικαίωμα στον συνδικαλισμό και την πολιτική οργάνωση του χώρου σπάζοντας την εργοδοτική τρομοκράτηση, εξασφαλίζουν οτι δεν είναι απλά ουδέτεροι τοποπαρατηρητές της ανθρώπινης μιζέριας, αλλά ενεργοί πολιτικοί καταλύτες μέσα στα στρατόπεδα και εν γένει στο εργατικό κίνημα.
Είναι επομένως πολύ κρίσιμο το πώς οι εργαζόμενοι ΜΚΟ θα ενωθούν με δυνατά εργατικά κομμάτια που ήδη κοντράρονται με παλιά και νέα μνημόνια ζητώντας μαζικές προσλήψεις και αύξηση χρηματοδοτήσεων σε παιδεία, υγεία και κοινωνικές υπηρεσίες— όπως οι νοσοκομειακοί, οι εκπαιδευτικοί και πιο πρόσφατα οι συμβασιούχοι των δημοτικών παιδικών σταθμών. Εν προκειμένω, δεδομένης της ιδιαίτερα ανεπαρκούς κάλυψης των αναγκών των παιδιών προνηπιακής ηλικίας στα περισσότερα στρατόπεδα αυτή τη στιγμή (ενώ ουσιαστικά μιλάμε για τα πιο ευάλωτα παιδιά με τις μεγαλύτερες ανάγκες) εργαζόμενοι ΜΚΟ και συμβασιούχοι ΟΤΑ στους παιδικούς σταθμούς συμβαδίζουν πλήρως στο αίτημα για αύξηση χρηματοδοτήσεων και προσλήψεων, ωστε όλα τα παιδιά να έχουν πρόσβαση σε ασφαλείς παιδικούς σταθμούς. Χαρακτηριστικά, ο παιδικός σταθμός που λειτουργούσε ΜΚΟ στην Μαλακάσα έχει εδώ και καιρό κλείσει με το πλάνο οτι το Υπουργείο θα κάλυπτε το κενό. Αρκετούς μήνες μετά, τα παιδιά παραμένουν παραμελημένα και οι εργαζόμενοι ανύπαρκτοι λόγω του παγώματος των προσλήψεων. Να τι σημαίνει πάγιες ανάγκες που δεν καλύπτονται με εποχιακή εργασία. Και να τι μπορεί να σημαίνει κοινή δράση της εργατικής τάξης που παλεύει το ρατσιστικό αποκλεισμό παλεύοντας συγχρόνως τα μνημόνια και τανάπαλιν.
Οι συμβασιούχοι των προγραμμάτων κοινωφελούς εργασίας είναι ένα άλλο κομμάτι εργαζομένων με το οποίο οι ΜΚΟ διάγουν βίο παράλληλο και συνδέονται στις διεκδικήσεις και στην επισφάλεια. Η λήξη των συμβάσεων τους άφησε τεράστια κενά στα στρατόπεδα. Η κυβέρνηση επανήλθε με νέο κύκλο επισφαλών προσλήψεων και τις ίδιες συνθήκες: εργασία χωρίς καθηκοντολόγιο, έλλειψη στεγασμένου χώρου, μισθούς πείνας—δηλαδή ανακύκλωση της ανεργίας με τους χειρότερους όρους για εργαζόμενους και πρόσφυγες. Η απάντηση των συμβασιούχων «απλώθηκε σαν έκρηξη» συμφωνα με εργαζόμενη στο στρατόπεδο των Διαβατών. Πρώτα στη Σάμο με στάση εργασίας ενόψει απολύσεων και στη συνέχεια πανελλαδικά, γύρω στους 2.000 εργαζόμενους έφτασαν να συζητάνε για το πώς οργανώνουν το επόμενο βήμα. Το πώς θα το παλέψουν αυτά τα κομμάτια, θα καθορίσει και τι θα μπορέσουν να κάνουν οι εργαζόμενοι των ΜΚΟ όταν οι μεγάλες ΜΚΟ βαρέσουν το μεγάλο κανόνι και πετάξουν χιλιάδες κόσμο μαζικά στην ανεργία. Το ίδιο ισχύει και θα ισχύσει και με τους υπαλλήλους του ιδιωτικού τομέα, τους οποίους το τέταρτο Μνημόνιο βάλλει με απελευθέρωση των απολύσεων και νέες ελαστικοποιήσεις των σχέσεων εργασίας. Το πώς όλα αυτα τα κομμάτια θα ενωθούν στη μάχη εναντίον των Μνημονίων και του ρατσισμού είναι το κρίσιμο επόμενο βήμα, που πλέον όμως έχει μια πραγματικά εκρηκτική δυναμική. Όταν κομμάτια τα οποία θεωρούνταν «ασυνδικάλιστα» παρουσιάζουν τέτοια εικόνα, καταλαβαίνουμε οτι οι διαστάσεις που παίρνει σήμερα η εργατική αντίσταση στη μνημονιακή λιτότητα και το ρατσισμό είναι τεράστιες.
Πρόσφυγες
Μιλώντας, όμως, για εργατικό κίνημα αυτό που λείπει ακόμα και σήμερα σαν ξεκαθάρισμα είναι η επιμονή οτι οι πρόσφυγες των στρατοπέδων, των καταλήψεων και των εφιαλτικών κέντρων κράτησης στα νησιά δεν είναι απλά «της γης οι κολασμένοι» αλλά αναπόσπαστο κομμάτι της τάξης μας, που κουβαλάει πολύτιμες εμπειρίες αντίστασης, επαναστάσεων και ριζοσπαστικοποίησης. Κόντρα στα μίντια και τις ελίτ που θέλουν τους πρόσφυγες είτε αόρατα θύματα είτε περίσσιες φιγούρες που απλώς «δεν χωρούν» στις αγκομαχούσες οικονομίες της Ευρώπης, οι ίδιοι οι πρόσφυγες αποδεικνύουν οτι παρόλες τις αντιξοότητες έχουν το σθένος να οργανωθούν απο τα κάτω και να συγκρουστούν με τις ρατσιστικές πολιτικές της Ε.Ε. Οι εικόνες στα στρατόπεδα είναι ενδεικτικές.
Στην Μαλακάσα, οι πρόσφυγες σχημάτισαν επιτροπές αγώνα, εξέλεξαν αντιπροσώπους και προέβησαν σε κινητοποιήσεις ολόκληρο το χειμώνα με αυτοσχέδια πανό, πορείες εντός και εκτός των στρατοπέδων και μαζικά αιτήματα για αξιοπρεπή στέγαση, σίτιση, περίθαλψη και εκπαίδευση. Μόνο σε λίγους μήνες κατάφεραν να αποκλείσουν πολλαπλές φορές τις ΜΚΟ εκτός του στρατοπέδου και να ασκήσουν πίεση στη διοίκηση και το Υπουργείο, που τελικά δεν μπόρεσαν παρά να δεχθούν τα αιτήματα. Οι εργαζόμενοι ΜΚΟ εκδήλωσαν μαζικά την συμπαραστασή τους στον αγώνα των προσφύγων, θέτοντας και αυτοί πιέσεις τόσο στις εργοδοσίες τους όσο και στη διοίκηση του Υπουργείου. Όσο για τις συγκλονιστικές εικόνες της 18Μ, το πάθος και η ζωντάνια που πλημμύρισαν την Ομόνοια την ημέρα του τεράστιου συλλαλητηρίου διέψευσαν τα σενάρια περί εξαθλίωσης και κοινωνικής παραίτησης των προσφύγων. Οι εικόνες των γυναικών που κουβαλώντας τα παιδιά τους για χιλιόμετρα βροντοφώναζαν Αζαντί πλάι στο υπόλοιπο εργατικό κίνημα ήταν συγκλονιστικές. Στην πρώτη γραμμή και τα παιδιά και οι νέοι. Παιδιά και νέοι που έχουν βιώσει τον ξεριζωμό και τον εγκλεισμό, αλλά καθημερινά διδάσκουν τι θα πει επιμονή, μαχητικότητα και ελπίδα. Σε εφημερίδα που συνέταξαν και κυκλοφόρησαν νεαροί πρόσφυγες,3 μια έφηβη αρθρογράφος από το Αφγανιστάν εξηγεί τα προβλήματα και τις διεκδικήσεις των προσφύγων. Γράφει:
‘Εχουμε ακούσει ενα εκατομύριο εκρήξεις, έχουμε δει τον θάνατο του πατέρα μας, της μάνας μας, των παιδιών μας. Έτσι οι γονείς μου επέλεξαν να γίνουν πρόσφυγες αντί να πεθάνουν εδώ και να ξεχαστούν. Νομίζεις οτι το να είσαι πρόσφυγας είναι επιλογή; Δεν είναι. Ζούμε κάθε λεπτό στα βάρβαρα στρατόπεδα προσφύγων, χωρίς δουλειές και σπίτια... θεωρούμαστε το κατώτερο στρώμα της κοινωνιας. Μπορεί κάποιος αδαής να μου πει «γυρνα σπίτι σου». Μακαρι, αλλά δεν μπορώ. Όταν η πατρίδα μου είναι ασφαλής θα επιστρέψω για να ξαναχτίσω το σπίτι μου, το σχολείο μου, την πόλη μου. Μέχρι τότε όμως, θα χτίσω εδώ.
Κίνημα ενάντια σε ρατσισμό και Μνημόνια
Η εργασία σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης -«στο πεδίο»- διαλύει κάθε αυταπάτη οτι ο αντιρατσισμός και η μάχη ενάντια στα μνημόνια είναι δυο διαφορετικές ιστορίες. Τα μνημόνια γεννούν ρατσισμό και -αντίστροφα- ο ρατσισμός εξυπηρετεί την κρίση των απο πάνω διασπώντας την εργατική τάξη σε πόλεις και στρατόπεδα. Η συμβιωτική σχέση ρατσισμού και καπιταλιστικής εκμετάλλευσης σημαίνει οτι «δυο ομάδες εργατών με πρακτικά τα ίδια συμφέροντα μένουν διασπασμένοι, έτσι που οι μισθοί και των δυο να διατηρούνται χαμηλά».4 Η εξαθλίωση των προσφύγων στα στρατόπεδα αλλά και των εργαζομένων στις πόλεις επιβεβαιώνει οτι το μεγάλο στοίχημα είναι η ένωση όλων των κομματιών της εργατικής τάξης στη μάχη ενάντια στα μνημόνια και τον ρατσισμό.
Η ένωση όλων αυτών κομματιών μέσα και έξω απο τα στρατόπεδα συγκέντρωσης ήρθε στους μεγάλους σταθμούς αυτής της χρονιάς, όπως η 18Μ και η Πρωτομαγιά οπου πρόσφυγες, εργαζόμενοι ΜΚΟ, νοσοκομειακοί, εκπαιδευτικοί και όλο το υπόλοιπο εργατικό κίνημα διαδήλωσαν κόντρα στη μνημονιακή εξαθλίωση και το ρατσισμό. Οι εικόνες από τα στρατόπεδα ήταν τρομερές: οι πρόσφυγες ανα εκατοντάδες ενταγμένοι μέσα στα εργατικά μπλοκ με πανό για ανοιχτές πόλεις και οι εργαζόμενοι ΜΚΟ με αιτήματα για «ανθρώπινες συνθήκες για τους πρόσφυγες με δημόσιες υπηρεσίες και δομές». Μεγάλος σταθμός υπήρξε φυσικά και η χειμαρρώδης πανεργατική απεργία στις 17 Μάη, οπου χιλιάδες διαδήλωσαν εναντίον των περικοπών και της λιτότητας. Παρά το κλίμα επισφάλειας και τρομοκράτησης που επικράτησε στις ΜΚΟ -ιδίως σε μια περίοδο ανανεώσεων των συμβάσεων και με νέες αξιολογήσεις στον ορίζοντα- κομμάτια των εργαζομένων κατέβηκαν μαζικά. Η επόμενη μέρα βρήκε αυτό το κομμάτι πιο συσπειρωμένο απέναντι στις μειώσεις προσωπικού τις οποίες έχουν ήδη εξαναγγείλει οι διοικήσεις των ΜΚΟ και πλήρως ξεκαθαρισμένο στο οτι οι πρόσφυγες -που για εκείνους δεν είναι αριθμοί, αλλά άνθρωποι με ονοματεπώνυμο και αξιοπρέπεια- έχουν θέσεις στις πόλεις και στο εργατικό κίνημα.
Μονο ενα τέτοιο κίνημα, δηλαδή ενιαίο και συσπειρωμένο, μπορει να γκρεμίσει τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αρχίζοντας, πρώτα, με το αίτημα για μαζικές προσλήψεις ωστέ υπηρεσίες όπως υγεία, παιδεία, καθαριότητα να παρέχονται δημόσια και δωρεάν για όλους, σπάζοντας έτσι την αφήγηση των καπιταλιστών οτι για να σωθούν οι τράπεζες και το κεφάλαιο κάποιοι δεν θα χωρέσουν. Αφου δεν χωράμε εμείς, λένε, δεν χωράνε ουτε οι πρόσφυγες. Αν δεν χωρέσουν οι πρόσφυγες, δεν θα χωρέσουμε ουτε εμείς, γιατί ειμαστε κομμάτια της ίδιας τάξης, απαντά το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα. Έτσι παύει να υπάρχει και ο διαχωρισμός «εμείς-αυτοί» και η μάχη εναντίον του ρατσισμού και των Μνημονίων αποκτά μια εκρηκτική παρακαταθήκη όπου δυνατά και «αδύνατα» κομμάτια δείχνουν οτι μπορούν να ενωθούν και να γίνουν χείμαρρος που θα διαλύσει παλιά και νέα μνημόνια, το ρατσισμό, το φασισμό και τους πολέμους- πάντα με φάρο την οικοδόμηση μιας κοινωνίας όπου κανένα παιδί δεν θα μεγαλώνει πίσω απο τα συρματοπλέγματα, αλλά αντίθετα όπου κάθε Αφγανή έφηβη θα γκρεμίζει σύνορα και στρατόπεδα και θα χτίζει πόλεις ανοιχτές, με σχολεία, νοσοκομεία και γειτονιές για όλους.
Σημειώσεις
1. Ρατσισμός- Τί είναι και πώς παλεύεται, ‘Αλεξ Καλλίνικος, Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο 1999, σελ. 17.
2. Αντίθετα με τις μέχρι και σήμερα θατσερικές περιγραφές περί «βάλτωσης» της κυρίαρχης κουλτούρας και οικονομίας από «σμήνη» μεταναστών και προσφύγων, οι ροές που φτάνουν στην Ευρώπη είναι πολύ πιο λίγες συγκριτικά με τα εκατομμύρια προσφύγων και μεταναστών που φτάνουν σε χώρες της Αφρικής και της Μ. Ανατολής. Σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας το 2015 οι προσφυγικές ροές έφτασαν τα 65 εκατ. παγκοσμίως, ενώ στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας και Ιταλίας έφτασε περίπου μισό εκατομμύριο. Τα σενάρια λοιπόν που επικαλούνται οι κρατικοί και ευρωπαϊκοί κατασταλτικοί μηχανισμοί για ανεξέλεγκτες ροές που δεν χωράνε, είναι πλήρως αβάσιμα. Βλ. Global Trends: Forced Displacement in 2015, UNHCR.
3. Η εφημερίδα “Through Refugee Eyes” συντάχθηκε και κυκλοφόρησε απο έφηβους πρόσφυγες της Μαλακάσας και του Ελληνικού. Οι έφηβοι έγραψαν άρθρα για την ιστορία του πολέμου στο Αφγανιστάν αλλά και για την Ευρώπη-Φρούριο.
4. WEB Du Bois στο Ρατσισμός- Τί είναι και πώς παλεύεται, σελ. 39.