Αντιφασιστικό συλλαλητήριο στη Βοστώνη 19 Αυγ
Τα αντιφασιστικά συλλαλητήρια συγκλόνισαν τις ΗΠΑ.
Η Μαρία Στύλλου περιγράφει το υπόβαθρο.
Πριν ακόμα μπει το φθινόπωρο, πολλοί μιλάνε ήδη για το βαρύ χειμώνα του Τραμπ, περιγράφοντας με αυτή την έκφραση το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται ο ίδιος, το επιτελείο του και όλη η αμερικάνικη κυβέρνηση. Η δολοφονία από τους φασίστες της Χέδερ Χάγιερ στη Σάρλοτσβιλ και το τεράστιο κύμα αντίδρασης που ξεσήκωσε με διαδηλώσεις κατά των νεοναζί σε όλες τις πόλεις, διαμαρτυρίες και συγκεντρώσεις μέσα στα πανεπιστήμια, ακόμα και πρωτοβουλίες για απεργιακές κινητοποιήσεις, δεν άφησε τίποτε αλώβητο. Σάρωσε μαζί με τον τυφώνα Χάρβεϊ κάθε δυνατότητα του Τραμπ να εξασφαλίσει μια περίοδο ανοχής την οποία περίμενε με αγωνία μετά τους κλυδωνισμούς που συνόδευσαν την άνοδό του στο Λευκό Οίκο.
Στο άρθρο αυτού του περιοδικού αμέσως μετά την εκλογή Τραμπ με τίτλο «Η προεδρία Τραμπ- συνώνυμο της αποσταθεροποίησης», ο Πάνος Γκαργκάνας έγραφε: «Ο χαρακτηρισμός της προεδρίας Τραμπ ως αποσταθεροποιητικής είναι ίσως ο ηπιότερος από αυτούς που κυκλοφορούν. Η λέξη χάος συνοδεύει συχνά-πυκνά τις ανταποκρίσεις από την Ουάσιγκτον. Ήδη ο πρώτος μήνας από την είσοδο του Τραμπ στον Λευκό Οίκο σημαδεύτηκε από αλλεπάλληλα επεισόδια που κάθε άλλο παρά σταθερότητα σηματοδοτούν».1
Οχτώ μήνες μετά, μέσα σε μια βδομάδα από τη δολοφονία, ο Τραμπ έχασε τον μεγάλο ακροδεξιό σύμβουλό του Στηβ Μπάνον, είδε να διαλύεται η επιτροπή πολιτιστικών υποθέσεων λόγω παραίτησης όλων των μελών της, βρίσκεται αντιμέτωπος με αντιδράσεις από τους ίδιους τους υπουργούς του και βέβαια με την οργή στους δρόμους.
Ο Γκάρι Κον, επικεφαλής των οικονομικών συμβούλων του προέδρου και υποψήφιος για διάδοχος της Τζάνετ Γέλεν στην ηγεσία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Fed), απειλεί με παραίτηση ζητώντας από τον Τραμπ να καταδικάσει ανοιχτά τους νεοναζί. Αυτός και ο υπουργός οικονομικών Μνούτσιν είναι οι βασικοί παράγοντες για την προώθηση της αλλαγής στο φορολογικό σύστημα με μείωση των φόρων στο κεφάλαιο που έχει υποσχεθεί ο Τραμπ. Τυχόν παραιτήσεις τους θα σημάνουν ακόμη μεγαλύτερη αναστάτωση στην πιο κρίσιμη πολιτική ατζέντα του Λευκού Οίκου.
Η κρίση δεν περιορίζεται στο επιτελείο του Τραμπ αλλά αφορά την κυρίαρχη τάξη των ΗΠΑ. Αυτά τα προβλήματα, οι κόντρες για τις σχέσεις με την ακροδεξιά, οι αμφιβολίες για την οικονομική πολιτική αλλά και για την εξωτερική πολιτική, το τι σημαίνει «America first» και αν μπορεί να εφαρμόσει ο Τραμπ πολιτική «προστατευτισμού», συγκλονίζουν τον αμερικάνικο καπιταλισμό και την ηγετική θέση του στο παγκόσμιο σύστημα.
Οικονομική κρίση
Το «χάος» της προεδρίας Τραμπ είναι έκφραση της κρίσης του νεοφιλελευθερισμού στην καρδιά του καπιταλισμού. Έστω και αν η ανεργία που είχε φτάσει στο 10% έχει υποχωρήσει στο 4,3%, η άποψη ότι η αμερικάνικη οικονομία έχει ξεπεράσει την κρίση της δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Το συνέδριο της Fed στο Τζάκσον Χόουλ, ένα ετήσιο ραντεβού της αφρόκρεμας των τραπεζιτών της Αμερικής και όλου του κόσμου στα τέλη Αυγούστου, δεν έκλεισε με αισιόδοξο ανακοινωθέν.
Η βασική διαπίστωση που έγινε από μια σειρά ομιλητές ήταν ότι τα μέτρα νομισματικής πολιτικής, όπως η λεγόμενη «ποσοτική χαλάρωση», μπορεί να έφεραν μια προσωρινή αναθέρμανση αλλά δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν μόνιμα τις αιτίες της κρίσης. Όπως χαρακτηριστικά είπε ένας ομιλητής «Τα όρια της νομισματικής πολιτικής είναι περιορισμένα, χρειάζονται πραγματικές επενδύσεις για να βγούμε από το αδιέξοδο».
Ο Μάικλ Ρόμπερτς έγραψε ειρωνικά ότι η κατάσταση «περισσότερο έμοιαζε με τον Άμλετ του Σαίξπηρ». Και αυτό είναι πραγματικό. Καθρεφτίζεται στην αδυναμία να πάρουν απόφαση για το τι θα κάνουν με τα επιτόκια: να τα ανεβάσουν κι άλλο για να σταματήσουν τις φούσκες της κερδοσκοπίας που διογκώνονται ξανά απειλητικά ή μήπως αν το κάνουν κινδυνεύουν να ρίξουν ξανά την οικονομία σε ύφεση; Η απειλή μιας νέας οικονομικής ύφεσης δεν είναι μακρινή. Ακόμη και το πρακτορείο Μπλούμπεργκ (που δεν μπορεί να κατηγορηθεί για αριστερισμό) υπολογίζει ότι μια νέα ύφεση πλησιάζει, όπως γράφει ο οικονομολόγος Μάρτι Χαρτ-Λάντσμπεργκ ενισχύοντας με περισσότερα επιχειρήματα αυτή την εκτίμηση.2
Μπορεί ο προστατευτισμός του Τραμπ και τα μέτρα που έλεγε ότι θα πάρει για «να ενισχύσει τις αμερικάνικες επιχειρήσεις να επενδύσουν μέσα στις ΗΠΑ και έτσι να εξασφαλίσουν δουλειές για τους αμερικάνους εργάτες» να φέρουν αποτελέσματα; Τα επιτελεία δεν είναι σίγουρα για τις απαντήσεις σε αυτά (και πολλά ακόμη) ερωτήματα και διχάζονται.
Η περίοδος σήμερα έχει διαφορές με τη δεκαετία του 1930. Τότε ήταν πιο εύκολο για τις ΗΠΑ και μια σειρά από τις άλλες μεγάλες οικονομίες να λειτουργήσουν πίσω από τα τείχη του προστατευτισμού γιατί η αλληλοδιείσδυση των κεφαλαίων ήταν πολύ μικρότερη. Σήμερα οι αναδιαρθρώσεις που απαιτούνται για να επικεντρωθούν οι πιο μεγάλες επιχειρήσεις στην «εσωτερική αγορά» είναι τεράστιες και με αβέβαιη έκβαση. Κανένας δεν μπορεί να πει με σιγουριά πόσο καταστροφικές διαστάσεις θα έπαιρνε παραδείγματος χάρη μια «προστατευτική» ρήξη της σχέσης ανάμεσα στο αμερικάνικο χρέος και στα κινέζικα αποθεματικά που κατέχουν μεγάλο μέρος του.
Υπάρχουν μεγάλες ανησυχίες από τα πιο δυνατά κομμάτια του κεφάλαιου των ΗΠΑ για το τι θα σήμαινε ένα κλείσιμο των αγορών με την Ασία, την Ευρώπη και την ίδια την αμερικανική ήπειρο αν ο Τραμπ προχωρούσε σε κατάργηση της NAFTA και των εμπορικών συμφωνιών πάνω στις οποίες έχει χτίσει την ηγεμονία του ο αμερικάνικος καπιταλισμός εδώ και δεκαετίες. Οι εξαγγελίες του Τραμπ ότι θα επιβάλει δασμούς στις εισαγωγές και επιδοτήσεις για τις επιχειρήσεις που απασχολούν αμερικανούς εργάτες προκαλούν αναταραχή χωρίς να φέρνουν αποτελέσματα.
Ακόμη και αυτά που χρησιμοποιεί ο ίδιος σαν θετικά παραδείγματα αμφισβητούνται. Σε άρθρο στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς για την απασχόληση στην Αμερική διαβάζουμε: «Ο κύριος Τραμπ θριαμβολογούσε όταν η Φορντ ματαίωσε τη δημιουργία εργοστάσιου στο Μεξικό τον Γενάρη και ισχυριζόταν ότι εκείνη η απόφαση εξασφαλίζει 700 νέες θέσεις εργασίας μέσα στις ΗΠΑ… Η Φορντ αργότερα ανακοίνωσε ότι απολύει 1400 εργάτες στη Β. Αμερική και ότι μεταφέρει στην Κίνα την κατασκευή Φορντ Φόκους που θα γινόταν στο Μεξικό…. Συνολικά η απασχόληση στην αυτοκινητοβιομηχανία μέσα στις ΗΠΑ έχει μειωθεί κατά 7% τους τελευταίους έξη μήνες από την εκλογή Τραμπ».3
Αυτό είναι ένα χτυπητό παράδειγμα ότι οι σχεδιασμοί των μεγάλων πολυεθνικών δεν υποτάσσονται στη ρητορική ακόμη και του ισχυρότερου πολιτικού του πλανήτη, του αμερικανού προέδρου. Αλλά τα προβλήματα για τον Τραμπ δεν περιορίζονται εκεί. Μεταφέρονται και στο πεδίο των διεθνών σχέσεων με τις εντάσεις που προκαλούν οι απειλές του νέου προέδρου και οι διακηρύξεις για ανακατατάξεις συμμαχιών.
Γεωπολιτική αναταραχή
Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός χάνει έδαφος και χρειάζεται να αλλάξει τις επιλογές του. Αυτό είναι το δεύτερο συνθετικό της κραυγής «America first»: προστατευτισμός στην οικονομία και πιο αποφασιστική αντιμετώπιση των ανταγωνιστών του στα μέτωπα που έχει ανοίξει σε όλο τον κόσμο. Ο Τραμπ είχε μόνο περιφρόνηση για τον Ομπάμα, τη Χίλαρι Κλίντον και τους Δημοκρατικούς που δεν μπορούν να νικήσουν πουθενά. Και δεν εννοούσε μόνο τη Μέση Ανατολή και την Ασία αλλά και τις σχέσεις με τους Ευρωπαίους συμμάχους στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, το οποίο κατηγορούσε ότι «στηρίζει ευρωπαϊκά συμφέροντα με αμερικάνικα λεφτά».
Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι ο Τραμπ ανακάλυψε κάποιο τρόπο για να βγάλει τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό από τα διεθνή του βαλτώματα. Ύστερα από δεκαέξη χρόνια, το Αφγανιστάν θεωριόταν από το κύκλωμα του Τραμπ ως προφανές σημείο απεμπλοκής. Αλλά μπροστά στον κίνδυνο ότι η κατοχική κυβέρνηση δυσκολεύεται να ελέγξει ακόμη και την Καμπούλ, ο πρόεδρος έκανε στροφή 180 μοιρών και έστειλε 4.000 ενισχύσεις για τα αμερικανικά στρατεύματα εκεί προκαλώντας προβλήματα όχι μόνο στους κολλητούς του στον Λευκό Οίκο αλλά και στις σχέσεις με το Πακιστάν που θεωρεί ότι οι ΗΠΑ θα έπρεπε να αφήσουν την επίβλεψη του Αφγανιστάν στους δικούς του στρατηγούς.
Αντίστοιχα μπερδέματα προέκυψαν στη Μέση Ανατολή όπου η επίσκεψη Τραμπ στη Σαουδική Αραβία ενθάρρυνε τους αντίπαλους του Ιράν τόσο ώστε να προχωρήσουν σε αποκλεισμό του Κατάρ επειδή κάνει ανοίγματα στην Τεχεράνη. Όμως το Κατάρ είναι η έδρα της σημαντικότερης αμερικανικής βάσης που ελέγχει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις σε όλη την περιοχή. Οι ανταγωνισμοί ανάμεσα στις ισχυρότερες τοπικές δυνάμεις (Ισραήλ, Τουρκία, Σαουδική Αραβία, Ιράν) για το τίνος οι σύμμαχοι θα ελέγξουν την αποσταθεροποιημένη Συρία και Ιράκ στη σκιά των επεμβάσεων ΗΠΑ και Ρωσίας είναι τέτοιο Βυζάντιο, ώστε το κουβάρι δεν λύνεται απλά κλιμακώνοντας τους αμερικάνικους βομβαρδισμούς.
Ο Κοτζιάς και ο Καμμένος που διευκόλυναν τον Τραμπ να βομβαρδίσει από πλοία που εξυπηρετούνται από τη βάση της Σούδας και διαφήμιζαν τις ελληνοαμερικανικές ρίζες του Ρινς Πρίμπους, προσωπάρχη του Λευκού Οίκου, έμειναν με τον Πρίμπους στο χέρι όταν εξαναγκάστηκε σε παραίτηση μέσα στον κυκεώνα της κρίσης του Τραμπ.
Οι πιέσεις για μεγαλύτερη εμπλοκή των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν και στη Μέση Ανατολή οξύνουν την αντίφαση με τις ανάγκες για «στροφή στον Ειρηνικό» που είχε εξαγγείλει ο Ομπάμα και τώρα αντιμετωπίζει ο Τραμπ.
Μια νέα «κρίση των πυραύλων» ξεδιπλώνεται με επίκεντρο τη Βόρεια Κορέα και τα επιτελεία στην Ουάσιγκτον έχουν σχιζοφρενίσει. Τη μια βδομάδα παρακαλούν την Κίνα να «συμμαζέψει» το καθεστώς της Πιονγιάνγκ και την άλλη απειλούν με πολεμικό όλεθρο. Ο Τραμπ που ξεκίνησε με απειλές για εμπορικό πόλεμο με την Κίνα βρίσκεται αντιμέτωπος με την ανάγκη συνεργασίας με το Πεκίνο για να μην αποσταθεροποιηθεί και εκείνη η περιοχή του πλανήτη. Ταυτόχρονα, κάνει στροφή και απέναντι στη Ρωσία όπου υποσχόταν καλύτερες σχέσεις με τον Πούτιν αλλά στην πράξη κλιμακώνει τις πιέσεις με ασκήσεις του ΝΑΤΟ στην ανατολική Ευρώπη.
Πολιτική κρίση
Με τέτοιο υπόβαθρο, δεν είναι περίεργο το γεγονός ότι και τα δυο μεγάλα πολιτικά κόμματα των ΗΠΑ, και οι Δημοκρατικοί και οι Ρεπουμπλικάνοι βρίσκονται σε περιδίνηση. Η κυβέρνηση Τραμπ αποτελείται από δυο κλίκες.
Από τη μια μεριά επανδρώνεται (κυριολεκτικά, γιατί οι γυναίκες λάμπουν με την απουσία τους) από τραπεζίτες και μάνατζερ δεμένους με τη Γουόλ Στριτ μαζί με πολιτικά στελέχη που έχουν σχέση με το λεγόμενο “φιλελεύθερο κατεστημένο” και προωθούν τη φορολογική μεταρρύθμιση, τις περικοπές των δαπανών αλλά και το “σοβαρό πρόσωπο” του προέδρου.
Και από την άλλη μια “έξαλλη” συμμαχία υποστηρικτών του προστατευτισμού, του ρατσισμού, του εθνικισμού και της στρατιωτικής πυγμής. Ανάμεσά τους και νοσταλγοί της επιστροφής στη “λευκή Αμερική” που απαγόρευε στους Μαύρους να κάθονται στις ίδιες θέσεις με τους λευκούς στα λεωφορεία και να έχουν δικαίωμα ψήφου, έστηνε εμφυλιοπολεμικά αγάλματα στις νότιες πολιτείες και θαύμαζε το Απαρτχαϊντ της Νότιας Αφρικής. Είναι η κλίκα με τους δεσμούς με τη νέα ακροδεξιά, την Alt-right. Μαζί της τραβάει ένα κομμάτι από το Ρεπουμπλικανικό κόμμα που ταλαντεύεται συνεχώς ανάμεσα στο κομματικό κατεστημένο και την ακροδεξιά.
Αυτές οι συνεργασίες είχαν βοηθήσει τον Τραμπ να κερδίσει τις προκριματικές εκλογές του κόμματος αλλά τώρα ο διχασμός των Ρεπουμπλικάνων τον εμποδίζει να περάσει από το Κογκρέσο βασικά κομμάτια από την ατζέντα του. Ακόμη δεν έχει ψηφιστεί η κατάργηση της Obamacare, δηλαδή οι περικοπές των δαπανών για την Υγεία, δεν έχουν εγκριθεί κονδύλια για την κατασκευή του τείχους στα σύνορα με το Μεξικό, εκκρεμεί η κατάργηση των περιορισμών που είχαν επιβληθεί στο τραπεζικό σύστημα μετά την κατάρρευση της Λήμαν Μπράδερς.
Σχολιαστές φτάνουν στο συμπέρασμα ότι “το ρεπουμπλικανικό κόμμα δεν μπορεί να κυβερνήσει”.4 Μέσα στο Λευκό Οίκο, οι συγκρούσεις ανάμεσα στις κλίκες έφτασαν ακόμη και στην παραίτηση του Στηβ Μπάνον, του βασικού συμβούλου-εκφραστή της Alt-right. Αλλά όπως γράφει ο Γεδεών Ραχμάν στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, “η απομάκρυνση του Μπάνον δεν θα σταματήσει τη δύναμη της ακροδεξιάς. Υπάρχει ένα ολόκληρο επιτελείο που συμμετέχει στην πολιτική του Τραμπ”.5
Αυτά δεν σημαίνουν ότι το Δημοκρατικό κόμμα ανακάμπτει κάνοντας αντιπολίτευση, αντίθετα έχει δυσκολία να κινηθεί αντιπολιτευτικά. Ένα μέρος των βουλευτών του συμφωνεί με κινήσεις του Τραμπ, ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι χειροκρότησαν τον βομβαρδισμό της Συρίας λέγοντας ότι “έπρεπε να το είχαμε κάνει εμείς νωρίτερα”! Συμφωνούν με την απαγόρευση εισόδου Μουσουλμάνων από έξη χώρες στο όνομα της “πάταξης της τρομοκρατίας”. Και αντέδρασαν πολύ χλιαρά μέχρι καθόλου στις δολοφονικές επιθέσεις των νεοναζί: η Νάνσι Πελόζι (πρόεδρος της Βουλής επί Ομπάμα) βρήκε χρόνο για να καταδικάσει τη δράση των Antifa, αλλά όχι των Alt-right.
Η ηγεσία των Δημοκρατικών ελπίζει στις εκλογές (ενδιάμεσες το 2018, προεδρικές το 2020) και μέχρι τότε αντιπολιτεύεται “από τα μέσα”. Αλλά αυτό μεγαλώνει την κρίση τους γιατί συνεχίζει να υπάρχει στα αριστερά τους ο Μπέρνι Σάντερς που η κίνησή του (Δημοκρατικοί Σοσιαλιστές της Αμερικής- DSA) φουσκώνει από ένα νέο κόσμο που συγκρούεται με τον Τραμπ.
Η φασιστική απειλή
Η ακροδεξιά ξεκίνησε την προσπάθεια να επωφεληθεί από τα ανοίγματα του Τραμπ οργανώνοντας μια καμπάνια για να κρατηθούν στα βάθρα τους τα αγάλματα που τιμούν τους ηγέτες του Νότου την περίοδο του εμφύλιου πολέμου της Αμερικής. Πεντακόσιοι φασίστες απ’ όλη την Αμερική, οπλισμένοι με λοστούς, σιδερογροθιές, τουφέκια, πιστόλια και κάθε άλλο φονικό όργανο, συγκεντρώθηκαν στην Σαρλοτσβίλ της Βιρτζίνια για να σταματήσουν την αποκαθήλωση ενός τέτοιου αγάλματος. Ακόμα και εάν δεν ήταν σχεδιασμένη η δολοφονία της Χέδερ, ήταν προετοιμασμένοι για όλα.
Τα αγάλματα ήταν η αφορμή. Η προεδρία του Τραμπ τους άνοιξε το δρόμο και αυτοί αποφάσισαν να μην το αφήσουν. Αυτό που σχεδιάζουν είναι να μπορέσει να διαμορφωθεί και στις ΗΠΑ ένα συγκροτημένο ακροδεξιό, ρατσιστικό και φασιστικό κόμμα σαν τα αντίστοιχα της Ευρώπης. Η ισλαμοφοβία και η αντιτρομοκρατική υστερία της κυρίαρχης τάξης, το διάταγμα του Τραμπ για απαγόρευση των Μουσουλμάνων, οι σεξιστικές επιθέσεις στο γυναικείο κίνημα και τους ομοφυλόφιλους, και πάνω απ’ όλα ο ίδιος ο Τραμπ και το επιτελείο του δίνουν αέρα στα πανιά τους.
Ο Στηβ Μπάνον δεν είναι απλά ένας κάποιος ακροδεξιός. Ήταν αρχισυντάκτης στο διαδικτυακό κανάλι Breitbart news που έχει έδρα το Λος Άντζελες και που δηλώνει ανοιχτά και με περηφάνεια ότι στηρίζει την Alt-right. Ο Μπάνον όταν έχασε τη θέση του συμβούλου στο Λευκό Οίκο ξαναγύρισε στο κανάλι και συνεχίζει. Οι Τάϊμς της Ν. Υόρκης χαρακτηρίζουν το κανάλι, που δημιουργήθηκε το 2007 (όχι και πολύ τυχαία), σεξιστικό, ξενοφοβικό και ρατσιστικό.
Το κανάλι και ο ίδιος ο Μπάνον στήριξαν από την αρχή την καμπάνια για να μην απομακρυνθούν τα αγάλματα. Τα περισσότερα απ’ αυτά τα αγάλματα στήθηκαν στη δεκαετία 1910-1920, τότε που η Κ.Κ.Κ. (Κου-Κλουξ-Κλαν) είχε 3 με 5 εκατομμύρια μέλη (τώρα έχει 6 χιλιάδες), η λευκή υστερία και το λιντσάρισμα των Μαύρων κυριαρχούσε στο Νότο, και η καμπάνια για να μην ψηφίζουν οι Μαύροι στις εκλογές ξεδιπλωνόταν.
Η Άντζελα Ντέιβις δίνει μια περιγραφή αυτού του κλίματος: «Στις αρχές του (εικοστού) αιώνα, έγινε ένα σοβαρό ιδεολογικό πάντρεμα ανάμεσα στον ρατσισμό και τον σεξισμό. Η λευκή ανωτερότητα συνδέθηκε με την αντρική ανωτερότητα… Το ιδεολογικό κλίμα – ακόμα και σε προοδευτικούς κύκλους, έμοιαζε να έχει τελείως επηρεαστεί από τις παράλογες αντιλήψεις για την ανωτερότητα της αγγλοσαξονικής φυλής».6
Σύμφωνα με άρθρο στο περιοδικό Mother Jones,7 τα αγάλματα στήθηκαν εκείνη την εποχή συνδυασμένα με τα πογκρόμ και τις δολοφονίες των Μαύρων – και ένα μικρότερο ποσοστό στήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960, σαν αντίδραση ενάντια στο κίνημα για τα δικαιώματα των Μαύρων και τις μάχες που είχαν αρχίσει να κερδίζουν.
Το κίνημα
Τα σχέδια των φασιστών έχουν σκοντάψει μετά τις αντιδιαδηλώσεις που οργανώθηκαν και την μαζικοποίηση που πήραν οι αντιδράσεις μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Οι διαδηλώσεις των γυναικών στην ορκωμοσία του Τραμπ, οι κινήσεις “Οι ζωές των Μαύρων μετράνε”, οι καταλήψεις των αεροδρομίων και το αντιρατσιστικό κίνημα ενάντια στην ισλαμοφοβία και την απαγόρευση των μουσουλμάνων συναντήθηκαν στα αντιφασιστικά συλλαλητήρια.
Μια άμεση αντιδιαδήλωση βρέθηκε στην Σαρλοτσβίλ για να σταματήσει τον συρφετό φασιστών δολοφόνων που ήθελαν να εμποδίσουν να κατέβει το άγαλμα του στρατηγού των Νοτίων Λη όπως είχε πάρει απόφαση ο κυβερνήτης της Βιρτζίνια. Η δολοφονία της Χέδερ Χάγιερ8 αντί να παγώσει τους διαδηλωτές, μεγάλωσε ακόμα περισσότερο τη συμμετοχή στα συλλαλητήρια και την απόφαση ότι θα τους σταματήσουν.
Στη Βοστόνη περίμεναν μερικές χιλιάδες αντιφασίστες και μαζεύτηκαν πάνω από 40 χιλιάδες κάνοντας τους φασίστες να τρέμουν και να κρύβονται σε ένα περίπτερο. Το επόμενο βήμα ήταν η απόφασή τους να συνεχίσουν στην Καλιφόρνια οργανώνοντας την πρώτη μέρα (Σάββατο 26 Αυγούστου) μια μεγάλη διαδήλωση στο Σαν Φρανσίσκο με 15 χιλιάδες κόσμου. Καλούσαν στο ίδιο μέρος που καλούσαν οι φασίστες και έτσι τους ανάγκασαν να ακυρώσουν την δικιά τους. Ήταν μια μεγάλη νίκη. Και δεν σταμάτησαν εκεί. Την επόμενη μέρα (Κυριακή 27/8), συγκεντρώθηκαν αρκετές χιλιάδες στο Μπέρκλεϋ παρόλο που η εκεί φασιστοσυγκέντρωση είχε ματαιωθεί. Την ίδια μέρα έγινε συγκέντρωση και πορεία στη Ν.Υόρκη σε συμπαράσταση με το Μπέρκλεϋ.
Και όπως γράφει ο Γιάνης Δελατόλας στην Εργατική Αλληλεγγύη, «Θα ακολουθήσουν πολλές ακόμη αντιφασιστικές δράσεις σε όλες τις ΗΠΑ. Είναι χρέος μας να οργανώσουμε αυτό το κίνημα και να τιμήσουμε τη Χέδερ Χάγιερ, τον Παύλο Φύσσα, τον Σαχζάτ Λουκμάν και όλα τα άλλα θύματα της ναζιστικής βίας. Για να στείλουμε τα φασιστικά ποντίκια στους υπονόμους όπου είναι η θέση τους».9
Στις διαδηλώσεις ενάντια στον ρατσισμό και τους φασίστες, πήραν μέρος και εργατικά συνδικάτα. Είναι ενδεικτική η πρωτοβουλία που πήραν οι Λιμενεργάτες. Το συνδικάτο των λιμενεργατών στο Σαν Φρανσίσκο – ένα από τα πιο ριζοσπαστικά συνδικάτα – πήρε απόφαση να μπει μπροστά για να σταματήσει τους φασίστες – και έπαιξε ρόλο στην ματαίωση της συγκέντρωσης τους.
Μετά τη δολοφονία της αντιφασίστριας στη Σάρλοτσβιλ έβγαλε απόφαση που ξεκινούσε με επίθεση στον Ντόναλντ Τραμπ που τόλμησε να πάρει ίσες αποστάσεις καταδικάζοντας τους αντιρατσιστές για το κατέβασμα των αγαλμάτων. Η ανακοίνωση συνεχίζει «Δεν αναγνωρίζουμε στους ρατσιστές και στους φασίστες το δικαίωμα της “ελεύθερης έκφρασης” γιατί αυτό καταλήγει σε δολοφονίες, όπως αυτές που έγιναν στο Πόρτλαντ στις 26 Μάη που οι νεοναζί δολοφόνησαν δυο άντρες και παρά λίγο και έναν τρίτο γιατί υποστήριζαν δυο νέες αφροαμερικάνες γυναίκες». Το ψήφισμα έκλεισε με κάλεσμα για αντιδιαδήλωση ενάντια στους φασίστες και καλούσε «όλα τα συνδικάτα, τις αντιρατσιστικές και αντιφασιστικές οργανώσεις να συνεργαστούν στην υποστήριξη των συνδικάτων, των φυλετικών μειονοτήτων, των μεταναστών, των ΛΟΑΤΚΙ, των γυναικών και όλων των καταπιεσμένων».
Το αντιρατσιστικό κίνημα έχει ξαναβάλει στη δράση συνδικάτα και εργατικούς χώρους. Στις συγκεντρώσεις που οργανώθηκαν την Πρωτομαγιά με συνθήματα «ανοιχτές πόλεις σε όλους» συμμετείχαν λιμενεργάτες, ταχυδρομικοί, δάσκαλοι, νοσοκόμες, εργαζόμενοι στον ηλεκτρισμό και άλλα σωματεία. Έγιναν κινητοποιήσεις των εργαζομένων στην υγεία για να μην καταργηθούν οι έστω περιορισμένες μεταρρυθμίσεις του Ομπάμα στην κοινωνική ασφάλιση και δημόσια υγεία. Στις 8 Μάρτη, γυναίκες στην Αμερική δήλωσαν ότι απεργούν και δεν θα πάνε στις δουλειές τους. Την Πρωτομαγιά έγιναν απεργίες με συνθήματα στήριξης προσφύγων. Είναι η πρώτη φορά που ακούγονται συνθήματα για γενική απεργία και υπάρχει δυνατότητα αναβίωσης ξανά του εργατικού κινήματος μετά πολλά χρόνια.
Η Αριστερά
Τα πράγματα αλλάζουν πολλές φορές με ραγδαίο ρυθμό κι αυτό που θα μετρήσει είναι η δουλειά που θα κάνει η Αριστερά και πώς θα συνδεθεί με το εργατικό κίνημα.
Ο τύφωνας Κατρίνα που πλημμύρισε και κατέστρεψε τη Ν.Ορλεάνη, έριξε τον Μπους. Ο τυφώνας Χάρβεϋ καταστρέφει όλες τις προεκλογικές δηλώσεις και πολιτικές του Τραμπ. Ο Τραμπ αποχώρησε από τη διάσκεψη για το κλίμα στο Παρίσι, και το μέγεθος της οικολογικής καταστροφής του πλανήτη πνίγει το Τέξας και τη Λουϊζιάνα, κλείνει τα διυλιστήρια της περιοχής, κάνει αστέγους 450 χιλιάδες μέχρι τώρα- χωρίς πρόβλεψη πότε και πού θα σταματήσει αυτή η καταστροφή. Όλο και περισσότερο ξεκαθαρίζει σε εκατομμύρια ανθρώπους μέσα στις ΗΠΑ ότι το America First, ευνοεί το αμερικάνικο κεφάλαιο και τους τραπεζίτες όπως ακριβώς συνέβαινε και με τους προηγούμενους. Και ταυτόχρονα ένας ολόκληρος κόσμος έχει να συγκρουστεί με τις πιο καθυστερημένες ιδέες, με την ακροδεξιά και τους φασίστες που τολμάνε να διαδηλώνουν, να οργανώνουν δολοφονικές επιθέσεις και να απειλούν.
Είναι η κατάλληλη στιγμή για την Αριστερά στην Αμερική να μεγαλώσει και να παίξει σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις. Δεν είναι εύκολο, αλλά υπάρχουν πολλά παραδείγματα που δείχνουν ότι η κατάσταση αλλάζει.
Το πρώτο και πολύ σημαντικό, τα εκατομμύρια που ψήφισαν τον Σάντερς, οι νεολαίοι που πήγαν για πρώτη φορά στις κάλπες των προκριματικών– μόνο γιατί πίστεψαν ότι υπάρχει λύση στα αριστερά – αλλιώς θα απείχαν από τις εκλογές όπως και πολλοί άλλοι. Αυτός ο κόσμος δεν έχει χαθεί μετά τις εκλογές, αλλά βρίσκεται σε όλες τις κινητοποιήσεις, τα αντιρατσιστικά συλλαλητήρια και τώρα ενάντια στους φασίστες. Αυτή η εξέλιξη έχει ξαναμαζικοποιήσει την Αριστερά στα πανεπιστήμια. Ιστορικά κάστρα του φοιτητικού κινήματος ξαναβρίσκονται στην πρώτη γραμμή: από την ανατολική ακτή και το πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης, όπου δημιουργήθηκε κίνηση αλληλεγγύης σε καθηγητή που διώκεται γιατί έγραψε βιβλίο με τίτλο «Αντίφα: το αντιφασιστικό εγχειρίδιο», μέχρι το Μπέρκλεϋ, όπου οι φοιτητές πρωτοστάτησαν στο συλλαλητήριο που ματαίωσε τη φασιστική διαδήλωση.
Ο Σάντερς δεν έχει τη δυνατότητα να δώσει προοπτική σ’αυτό το κίνημα και τους Δημοκρατικούς Σοσιαλιστές της Αμερικής (DSA), γιατί καθορίζεται από το Δημοκρατικό Κόμμα. Μια μεγάλη ριζοσπαστική αριστερά γεννιέται, το ποιος μπορεί όμως να την οργανώσει και να την καθορίσει είναι δύσκολο καθήκον αλλά εφικτό. Υπάρχουν παραδείγματα από την Αριστερά στην Ευρώπη για το τι πρέπει να προσέξει και τι να κάνει αυτή η νέα αριστερά στις ΗΠΑ.
Το πρώτο είναι η κοινή δράση. Η εξέλιξη με τον Σάντερς δεν είναι διαφορετική απ’ αυτήν με τον Κόρμπιν στη Βρετανία, παρόλο που το Δημοκρατικό Κόμμα δεν είναι σοσιαλδημοκρατικό όπως το Εργατικό. Όμως και στις δυο περιπτώσεις αλλά και σε μια σειρά από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η μαζική ριζοσπαστικοποίηση προς τα αριστερά συσπειρώνεται άμεσα γύρω από ρεφορμιστικά κόμματα ή ηγέτες με ρεφορμιστικά προγράμματα. Γι’αυτόν τον κόσμο υπάρχει η ελπίδα ότι ένα πρόγραμμα κοινωνικών δαπανών και κρατικών επενδύσεων μπορεί να εξασφαλίσει την αναθέρμανση της οικονομίας σε μεγέθη των δεκαετιών του ’50 και του ’60.
Οι αυταπάτες σπάνε όταν αρχίζει η δράση και μάλιστα όταν παλεύουν από κοινού επαναστάτες και ρεφορμιστές για τις μάχες που ανοίγουν. Εκεί φαίνονται χειροπιαστά τα όρια του ρεφορμισμού.
Το δεύτερο κλειδί και στοίχημα για τους επαναστάτες στην Αμερική είναι η σχέση τους με την εργατική τάξη. Κι αυτή η δυνατότητα ανοίγει περισσότερο σήμερα. Οι δουλειές που υποσχέθηκε ο Τραμπ δεν έρχονται, τα μεροκάματα συνεχίζουν να είναι κολλημένα παρόλη την μείωση της ανεργίας, και η διάλυση του εθνικού συστήματος υγείας κάνει τη ζωή πιο δύσκολη για τους φτωχούς και τους άπορους. Εάν υπάρχει ένα κράτος με τη μεγαλύτερη κοινωνική ανισότητα, είναι η Αμερική.
Μ’ αυτά τα εργατικά σκιρτήματα και αντιστάσεις, πρέπει να συνδεθεί η Αριστερά. Και ταυτόχρονα να πρωτοστατήσει στις μεγάλες μάχες ενάντια στον ρατσισμό και την προσπάθεια των φασιστών να στήσουν βάση και στις ΗΠΑ. Δίνουμε τη μάχη να τους τσακίσουμε στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, δίνουμε την αλληλεγγύη μας σε αυτούς που δίνουν τον ίδιο αγώνα πέρα από τον Ατλαντικό.
Σημειώσεις
- Σοσιαλισμός από τα κάτω, Νο 121, Μάρτης-Απρίλης 2017, http://socialismfrombelow.gr/article.php?id=949
- https://economicfront.wordpress.com/2017/08/28/ recession-on-the-horizon-2/
- Financial Times, 29 Αυγούστου 2017, ανταπόκριση Patti Waldmeir από το Σικάγο.
- Edward Luce, Financial Times, Ιούλης 2017
- Gideon Rachman, Financial Times, 22 Αυγούστου 2017
- Angela Davis – Women, Race and Class – Vintage books – N.Y. 1983. Σ’ αυτό το βιβλίο η Άντελα Ντέϊβις μιλάει για το κίνημα των σουφραζέτων στην Αμερική και πώς ένα της κομμάτι είχε επηρεαστεί από αυτές τις ιδέες – Ψήφο στις γυναίκες αλλά όχι στους μαύρους.
- Το Mother Jones είναι προοδευτικό περιοδικό που κυκλοφορεί στην Αμερική. Ο τίτλος του από εργάτρια – συνδικαλίστρια στους I.W.W.
- Η Χέδερ Χάγιερ, ακτιβίστρια και δικηγόρος στην Βιρτζίνια, ενεργό μέλος του αντιρατσιστικού κινήματος και συνήγορος σε υποθέσεις ατόμων που έχουν δεχτεί ρατσιστική επίθεση ενάντια στην αστυνομία.
- Γιάνης Δελατόλας, ανταπόκριση από τη Ν.Υόρκη στο φύλλο της Εργατικής Αλληλεγγύης 1287, 23 Αυγούστου 2017.