Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα καλό αντίδοτο στα ψέματα και τις υποκρισίες που κρύβονται πίσω από τη φιλολογία των ΗΠΑ και των συμμάχων τους για τη δήθεν επιθετικότητα του Ιράν, καθώς και για όλες τις εικόνες που θέλουν να εμφανίζουν αυτή τη χώρα σαν ένα συμπαγή ισλαμικό μονόλιθο.

Γραμμένο από έναν δημοσιογράφο με μακρά θητεία και κύρος στα ζητήματα της περιοχής, έχει επισκεφτεί επανειλημμένα το Ιράν και έχει το θάρρος της γνώμης του, αν και εκδόθηκε το 2004, πριν την επιστροφή των Συντηρητικών στη διακυβέρνηση της χώρας*, περιέχει πολλά χρήσιμα στοιχεία και θέσεις, που το κάνουν επίκαιρο και σήμερα.

Ο συγγραφέας τοποθετείται από την αρχή ότι βασική πηγή των κινδύνων για έναν πόλεμο εναντίον του Ιράν είναι οι ΗΠΑ. Εκθέτει όλα τα επιχειρήματα που κατά καιρούς επιστρατεύουν τα γεράκια της Ουάσιγκτον και τα καταρρίπτει ένα προς ένα.

Σε σχέση με τον αγώνα κατά της διεθνούς τρομοκρατίας, ακόμα και στο πλαίσιο που τον θέτουν οι ΗΠΑ στη σκιά της 1 1ης Σεπτέμβρη 2001, το βιβλίο εξηγεί καθαρά ότι το ιρανικό καθεστώς για τους δικούς του λόγους δεν εμπλέκεται ούτε με την Αλ Κάιντα, ούτε με τους Ταλιμπάν. Η βασική επομένως ανησυχία των αμερικανών και των ισραηλινών συμμάχων τους στρέφεται στις σχέσεις του Ιράν με άλλα ισλαμιστικά κινήματα και κυρίως με τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο και τη Χαμάς στην Παλαιστίνη. Πολύ σωστά αναλύεται εδώ η φύση των ισλαμιστικών κινημάτων. Πρόκειται για κινήματα αντίστασης στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις με δική τους δυναμική και σχέση με τον κόσμο στις χώρες τους. Οι κυβερνήσεις του Ιράν στηρίζουν κατά περιόδους τα κινήματα αυτά, σαν αναχώματα απέναντι στον υπ' αριθμό 1 κίνδυνο στην περιοχή, το κράτος του Ισραήλ.

Αναφορικά με το υποτιθέμενο πυρηνικό οπλοστάσιο του Ιράν για το οποίο κραυγάζουν οι ΗΠΑ, αναλύεται με πάρα πολλά στοιχεία, ότι αποτελεί πιο πολύ φιλοδοξία του καθεστώτος να θωρακιστεί από εξωτερική επίθεση, παρά για υπαρκτό κίνδυνο που απειλεί τη γύρω περιοχή. Ο Χάουαρντ υπενθυμίζει ότι η ανάπτυξη πυρηνικών όπλων είναι γεγονός στο Ισραήλ και το Πακιστάν, όμως οι ΗΠΑ υποκριτικά σιωπούν γιατί πρόκειται για σύμμαχά τους κράτη. Το Ιράν διαθέτει όντως εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας, τα οποία πρώτο σχεδίασε το προηγούμενο καθεστώς του Σάχη με αμερικανική στήριξη. Οι κυβερνήσεις των μουλάδων ολοκλήρωσαν αυτά τα σχέδια με τη βοήθεια υλικών και τεχνογνωσίας που αγόρασαν από την Ευρώπη, τη Ρωσία, τη Νότια Κορέα.

Το τρίτο επιχείρημα των γερακιών συνδέεται με το έλλειμμα δημοκρατίας στο Ιράν, με το γεγονός ότι πρόκειται για ένα θεοκρατικό, αυταρχικό καθεστώς, που δεν σέβεται τη δημοκρατία, τα δικαιώματα των γυναικών, την ελευθερία έκφρασης. Αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό αλήθεια και ο συγγραφέας σωστά δεν χαρίζεται στους μουλάδες που κυβερνούν σήμερα το Ιράν, πάνω στα ερείπια της επανάστασης του 1979 που έδιωξε το Σάχη και τους Αμερικανούς από τη χώρα. Πράγματι, υπάρχει λογοκρισία, διώξεις αντιφρονούντων, απάνθρωπες τιμωρίες, αυθαιρεσίες. Η αμερικάνικη ευαισθησία στα ανθρώπινα δικαιώματα όμως είναι επιλεκτική, γιατί την ίδια στιγμή κωφεύει για μια σειρά άλλα καθεστώτα της περιοχής, όπως η Σαουδική Αραβία, το Πακιστάν, η Αίγυπτος, τα οποία είναι δικτατορίες, πλην όμως φιλικές προς τις ΗΠΑ.

Στη συνέχεια το βιβλίο παραθέτει μια σειρά εντυπωσιακά δεδομένα που δείχνουν και την άλλη όψη, τις κατακτήσεις των απλών ανδρών και γυναικών του Ιράν για το δικαίωμα στη μόρφωση, στην εργασία, στην έκφραση, στις σχέσεις, δημοκρατικές διεκδικήσεις που δεν τις χάρισε το καθεστώς, τις παραχώρησε γιατί τις απαίτησε ο κόσμος με τους αγώνες του. Τα εμπάργκο και οι απειλές των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, τραυματίζουν τις προσπάθειες του κινήματος για δημοκρατία στο Ιράν, γιατί οπλίζουν το καθεστώς με επιχειρήματα για πειθαρχία απέναντι στον εξωτερικό κίνδυνο.

Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο, το οποίο γίνεται πιο σαφές στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, όπου δίνεται μια πανοραμική εικόνα της ιρανικής κοινωνίας και της δυναμικής της. Μαθαίνουμε λοιπόν ότι το Ιράν είναι μια χώρα 70 εκατομμυρίων ανθρώπων με τεράστιο πλούτο αλλά ελάχιστο κατά κεφαλήν εισόδημα και προφανώς φοβερή κοινωνική ανισότητα. Είναι μια κοινωνία πολύ νέα ηλικιακά και με πολύ υψηλό επίπεδο μόρφωσης. Αυτά συνθέτουν την αντιφατική εικόνα ενός κόσμου που αμφισβητεί, διαμαρτύρεται και ψάχνει εναλλακτική διέξοδο στη μίζερη και κλειστή ζωή που του σερβίρουν οι μουλάδες. Οι κραυγές των σκληροπυρηνικών ηγετών που ξορκίζουν τη Δύση, το ίντερνετ και γενικά καθετί μοντέρνο, αποξενώνουν όλο και πιο πολύ την Ιρανική νεολαία, γι'αυτό και εξεγείρεται σε κάθε ευκαιρία, όπως έκανε το 1999 και αργότερα το 2002-3, προκαλώντας πολιτική κρίση.

Αλλωστε ο κόσμος του Ιράν έχει μια πλούσια παράδοση αγώνων από τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν με τη συνταγματική επανάσταση κατέκτησε εκλογές και κοινοβούλιο, το Μαχλίς. Τη δεκαετία του '50 ανέδειξε ηγέτη τον Μοσαντέκ, τον οποίο ανέτρεψαν οι ΗΠΑ με αιματηρό πραξικόπημα το 1953 για να επιβάλουν τον εκλεκτό τους Σάχη Ρεζά Παχλεβί, το διεφθαρμένο και αιματοβαμμένο καθεστώς του οποίου τερματίστηκε με την επανάσταση του 1979. Ο Χάουαρντ αναφέρεται σε όλα αυτά, καθώς και στην ύπαρξη αριστεράς γύρω από το κόμμα Τουντέχ. Μια σειρά λάθη και οι αδυναμίες της Αριστεράς δυστυχώς έφεραν στην κυβέρνηση τους ισλαμιστές, που κυβερνούν μέχρι σήμερα. Η εξουσία τους όμως δεν είναι τόσο παγιωμένη όσο θέλουν να δείχνουν.

Ο συγγραφέας περιγράφει αναλυτικά τις τεράστιες αντιφάσεις στη διακυβέρνηση ανάμεσα στους εκλεγμένους από το λαό αντιπροσώπους και το ανεξέλεγκτο ιερατείο που διορίζεται «εκ των ενόντων». Αν και η εικόνα αυτή είναι πραγματική, δυστυχώς τον οδηγεί σε λάθος συμπεράσματα, στην κριτική υποστήριξη των «μεταρρυθμιστών» του πρώην ηγέτη Χαταμί που κυβερνούσαν όταν γράφτηκε το βιβλίο, με το επιχείρημα ότι είναι πιο διαλλακτικοί και δημοκράτες σε σχέση με τους σκληροπυρηνικούς μουλάδες. Εγκαινιάζοντας μια διαδικασία «κριτικού διαλόγου», και με την καλή θέληση και της Δύσης, ο Χάουαρντ πίστευε ότι θα μπορούσε να επιτευχθεί μια προσέγγιση.

Παρά τις αδυναμίες στην ανάλυση όμως, τούτο το βιβλίο περιέχει πολλά χρήσιμα και έγκυρα στοιχεία για την ιρανική κοινωνία και την ευρύτερη περιοχή και βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα την κατάσταση, στοιχείο απαραίτητο για να μπορέσουμε να την αλλάξουμε.

* Από αυτή την άποψη, η φωτογραφία του σημερινού προέδρου Αχμαντινετζάντ στο εξώφυλλο της ελληνικής έκδοσης είναι παραπλανητική.

Τιμή: 17.70 ευρύ 261 σελίδες Εκδόσεις: ΚΨΜ