Εξώφυλλο του τευχους 76
Στις παραμονές του Μάη
Μια δολοφονία στη φοιτητική εστία της Μασσαλίας το Δεκέμβρη του 1967 γίνεται η αφορμή για να γνωρίσουμε από κοντά την επαναστατική αριστερά των γαλλικών πανεπιστημίων λίγους μήνες πριν το ξέσπασμα του ‘68. Τροτσκιστές, αναρχικοί, μαοϊκοί και Λουξεμπουργκιστές ανακρίνονται και περνούν από το μικροσκόπιο της αστυνομίας, παρόλο που αρνούνται να συνεργαστούν μαζί της, δίνοντας στο συγγραφέα τη δυνατότητα να παρουσιάσει τη «γενεαλογία των αριστεριστών» πριν μας μεταφέρει στην καρδιά των γεγονότων του παρισινού Μάη.
Η Κόκκινη Μασσαλία είναι το δεύτερο κομμάτι μιας τριλογίας (το πρώτο είναι το Μαύρο Αλγέρι και το τρίτο το Μπλε Παρίσι). Αυτό που είναι το κύριο χαρακτηριστικό των ιστοριών του Μωρίς Αττιά είναι πως παρόλο που οι ήρωες του (ο αστυνομικός επιθεωρητής Πάκο Μαρτίνεθ και η φίλη του Ιρέν κατά πρώτο λόγο) δεν έχουν συγκεκριμένη πολιτική δράση και εμφανίζονται πολιτικά ουδέτεροι, βρίσκονται στο κέντρο των μεγάλων γεγονότων της γαλλικής (και όχι μόνο) ιστορίας, είτε πρόκειται για το Αλγέρι το 1962 λίγο πριν την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του, είτε για τη Μασσαλία του ‘68. Και όχι μόνο αυτό, αλλά μέσα από την προσπάθεια εξιχνίασης των εγκλημάτων που πολλές φορές περνάνε σε δεύτερη μοίρα μπροστά στις πολιτικές εξελίξεις, δίνεται μια τοιχογραφία της γαλλικής κοινωνίας της εποχής, αλλά και με έμμεσο τρόπο σχολιάζονται τα μεγάλα πολιτικά γεγονότα της περιόδου που καθορίζουν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων αλλά και των ηρώων του βιβλίου.
Η Μασσαλία είναι το χωνευτήρι μεταναστών από τη Ιταλία ως την Αρμενία, αλλά και η πόλη υποδοχής των Γάλλων της Αλγερίας. Μία πόλη που το οργανωμένο έγκλημα και οι διασυνδέσεις του με το παρακράτος της γκωλικής δεξιάς είναι θεσμός που βρίσκεται στο απυρόβλητο. Έτσι, η αναζήτηση του ενόχου καταλήγει να γίνεται σύγκρουση με την ίδια την εξουσία και το γαλλικό παρακράτος. Από τα πιο αποκαλυπτικά και καταγγελτικά συνάμα σημεία του βιβλίου είναι όταν κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης του Μάη του ‘68 οι παρακρατικοί της αστυνομίας αναλαμβάνουν δράση μεταμφιεσμένοι σε φοιτητές με στόχο να προβοκάρουν, να συλλάβουν, αλλά και να επιτεθούν στους διαδηλωτές. Η συγκεκριμένη περιγραφή θα μπορούσε κάλλιστα να αναφέρεται στις μεθόδους της ελληνικής αστυνομίας το Δεκέμβρη του 2008. Από την άλλη, οι φοιτητές (που σε καμία περίπτωση δεν αγιοποιούνται) καπνίζουν μαριχουάνα και κάνουν ελεύθερο σεξ και είναι αυτοί που αποφασίζουν ότι «θα εξηγήσουν τις θέσεις τους απευθείας στο δρόμο». Με έμμεσο αλλά σαφή τρόπο παρουσιάζονται να είναι οι μόνοι που μπορούν να δώσουν μια φρέσκια και ειλικρινή απάντηση στην αποπνιχτική πραγματικότητα της Γαλλίας του ‘60.
Το βιβλίο δεν χαρίζεται σε κανένα κόμμα του κατεστημένου, στο στόχαστρο μπαίνουν ο Ντε Γκωλ, ο Σιράκ αλλά και ο Μιτεράν. Δεν είναι τυχαίο πως γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στο περίφημο άρθρο του Βιανσόν-Ποντέ με τίτλο «η Γαλλία πλήττει», ενάμιση μήνα πριν την εξέγερση του Μάη, δείχνοντας την παντελή αδυναμία των «επίσημων» αναλυτών να προβλέψουν τη δυναμική των γεγονότων. Ταυτόχρονα, ο Μωρίς Αττιά δεν διστάζει να θίξει ζητήματα όπως το δικαίωμα στην έκτρωση (που τότε ήταν παράνομες) αλλά και συνολικότερα το ζήτημα της γυναικείας χειραφέτησης, ή να κάνει μια εκτενή αναφορά στη γενοκτονία των Αρμενίων και στο ρατσισμό απέναντι σε κάθε καινούργια πληθυσμιακή ομάδα της Μασσαλίας.
Παρόλα αυτά, μην έχει κανείς την εντύπωση πως πρόκειται για μια βαρύγδουπη πολιτική ανάλυση. Η Κόκκινη Μασσαλία είναι πρώτα και κύρια ένα νουάρ αστυνομικό μυθιστόρημα με σασπένς, ατμόσφαιρα, μυστήριο, παράλληλες ιστορίες και πολλές ανατροπές που καθηλώνουν τον αναγνώστη. Οι ήρωες παρουσιάζονται ανθρώπινοι με τις αδυναμίες και τις εμμονές τους, περνούν δοκιμασίες και γίνονται θύματα, ερωτεύονται, διεκδικούν και ελπίζουν. Πολλές φορές ο συγγραφέας δεν αποφεύγει τα κλισέ, πχ του ασυμβίβαστου αστυνομικού που συγκρούεται με το σάπιο μηχανισμό ή έχει ανακρίβειες, πχ οι τροτσκιστές συνεδριάζουν συνωμοτικά γιατί τους έχουν μείνει κατάλοιπα από τη δολοφονία του Τρότσκι, αλλά σε καμιά περίπτωση αυτό δεν είναι λόγος να μη διαβάσετε αυτό το συναρπαστικό βιβλίο. Και ο καλύτερος τρόπος για να το κάνετε είναι να διαβάσετε πρώτα το Μαύρο Αλγέρι και να συνεχίσετε με την Κόκκινη Μασσαλία.
Τιμή 20€, 548 σελίδες
Εκδόσεις Πόλις