Η περίπτωση της Invepal (πρώην Venepal) βρίσκεται στο μυαλό και στο στόμα των μαχητικών εργατών της Βενεζουέλας. Πρόκειται για μια μεγάλη βιομηχανία χαρτιού, που αφού άλλαξε κάμποσες φορές χέρια και παρά τη στήριξη και δανειοδότηση της από την πολιτεία προκειμένου να μείνει ανοικτή, οδηγήθηκε στο λουκέτο. Σήμερα λειτουργεί σαν κοοπερατίβα, σε ένα καθεστώς συνιδιοκτησίας και συνδιαχείρισης από το κράτος και τους εργάτες. Για να κερδιθεί αυτό, οι εργάτες της Invepal χρειάστηκε να δώσουν σκληρές μάχες.

Ο Αλέξις Περέιρα και ο Αλέξις Πολάνκο εργάζονται στη μεγαλύτερη μονάδα της Invepal, τον μύλο χαρτιού, που βρίσκεται στην πόλη Μορόν, στο Καραμπόμπο, 2θθ χιλιόμετρα δυτικά του Καράκας. Τους συναντήσαμε στο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ στο Καράκας και μας προσκάλεσαν στο εργοστάσιο για να δούμε την προσπάθεια τους από κοντά.

Στις 26 Γενάρη επισκεφθήκαμε τη εργοστάσιο στο Μορόν για να συζητήσουμε μαζί τους. Εκεί συναντήσαμε τους Χεσούς Βιγιέγα, Φρανσίσκο Ρόλντες, Κάρλος Λούγο, Μανουέλ Λόπες, Γουίλι Λούγο και Αλέξις Περέιρα.

- Θα θέλαμε να ξέρουμε την ιστορία σας. Πώς φτάσατε ως εδώ;

• Γ.Λ. Ό αγώνας μας ξεκίνησε το 2003, όταν ανακοινώθηκε μείωση προσωπικού. Το 2004 η διοίκηση μας ανακοίνωσε ότι θα προχωρούσε σε απολύσεις γιατί η συγκεκριμένη μονάδα δε μπορούσε να συνεχίσει με το υπάρχον προσωπικό. Προφανώς ήταν ψέμα. Ήθελε να μειώσει το προσωπικό και να πιέσει όσους απέμεναν. Αυτό ήταν φανερή αδικία. Δε θα το ανεχόμασταν. Πάντως αρχικά ανοίξαμε μια διαδικασία διαπραγματεύσεων και διαλόγου μέσω του σωματείου μας. Μάταια, οι διαβουλεύσεις δεν κατέληγαν πουθενά. Δεν το γλυτώναμε το λουκέτο.

Κάναμε γενική συνέλευση και αποφασίσαμε να μπούμε και να κρατήσουμε το εργοστάσιο ανοικτό και τις δουλειές μας. Αποφασίσαμε να προχωρίσουμε στην κατάληψη, λειτουργώντας τα μηχανήματα και διατηρώντας την παραγωγή με στόχο την απορρόφηση στην εγχώρια αγορά. Έτσι άνοιξε ο δρόμος για την εθνικοποίηση της βιομηχανίας. Επιπλέον αποδείχτηκε ότι τα περί μη βιωσιμότητας της βιομηχανίας, του αναπόφευκτου δανεισμού κλπ. ήταν χοντροκομμένα ψέματα. Με την πίεση μας αυτή, το υπουργείο επενέβη και βρέθηκε ένα πλάνο/σχέδιο εθνικοποίησης της επιχείρησης με μορφή συνδιαχείρισης από το κράτος και τους εργάτες.

Είναι αλήθεια ότι έπαιξε ρόλο το γεγονός πως η κυβέρνηση θα ήταν με το μέρος μας. Ήταν εγγύηση για να προχωρήσουμε. Ήταν μια μεγάλη νίκη για όλους. Εμείς και οικογένειες μας περάσαμε μήνες πείνας και στερήσεων, χωρίς δεκάρα για μισθό, μέχρι να αποδείξουμε ότι αξίζει τον κόπο να σωθεί η Invepal.

• Φ.Ρ.: Η κυβέρνηση ήταν μαζί μας. Έκανε τα αναγκαία νομικά βήματα που κατέληξαν σε προεδρικό διάταγμα της 12ης Ιανουαρίου του 2005, με το οποίο κατοχυρώθηκε η μορφή της «κοπερατίβας». Σύμφωνα με το διάταγμα, το κράτος κατέχει το 51% και οι εργάτες το 49%, και θα διεκδικήσουμε να αυξηθεί το ποσοστό των εργατών σταδιακά στο μέλλον. Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι μ'αυτή την εξέλιξη, όχι μόνο για μας.

Πιστεύω ότι η συνδιαχείριση μπορεί να αποτελέσει πρότυπο και για άλλα εργοστάσια. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε πόσο μεγάλη συλλογική δύναμη έχουμε σαν εργάτες. Αποδείξαμε ότι μπορούμε να «τρέξουμε» την επιχείρηση, χωρίς να χρειάζεται κάποιος από πάνω απ' τα κεφάλια μας για να επιβλέπει και να διοικεί. Κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε και τα πράγματα πάνε πολύ καλά μέχρι στιγμής, γιατί πρέπει να αποδείξουμε και στους επιχειρηματίες ότι είμαστε ικανοί, θέλουμε αυτό το σχέδιο να αποτελέσει ένα παγκόσμιο παράδειγμα. Μπορούμε, μπορούμε, πώς να το πω, εμείς οι εργάτες δεν είμαστε μόνο τα αντικείμενα εκμετάλλευσης, αρκεί να έχουμε συνείδηση.

• Α.Π.: Εγώ πάντως θα ήθελα να τονίσω εδώ ότι η ψήφιση του διατάγματος είχε πράγματι τεράστια σημασία για μας, δεν ήταν τυπικό, ήταν εξασφάλιση, γιατί ξέρετε υπάρχει και η ιστορία με το τι έγινε στη Χιλή το 1973, έγινε πραξικόπημα και πάνε όλες οι προσπάθειες. Αυτό μπορεί να συμβεί και σε μας, ειδικά με τις ΗΠΑ στο κατώφλι μας...

- Είναι αξιοθαύμαστο αυτό που κάνετε... Πρέπει να ήταν μια δύσκολη μάχη.

Κ.Α.: Δεν ήταν εύκολο, αλλά με όρεξη και ενθουσιασμό τα καταφέραμε. Χαιρόμαστε που είστε εδώ για να μεταφέρετε αυτά τα νέα στον κόσμο. Είμαστε διατεθειμένοι για όλα, με το νέο οικονομικό μοντέλο που εφαρμόζει ο πρόεδρος μας για όλους, οικοδομούμε ένα νέο οικονομικό μοντέλο και το στηρίζουμε, όλοι μαζί θα τα καταφέρουμε.

- Πέστε μας για την ιστορία του Lock-Out

Γ.Λ.: Υπάρχει μια ολόκληρη προϊστορία. Το παλιό συνδικάτο ελεγχόταν πλήρως από την εργοδοσία και φυσικά ήταν εντελώς αντιδημοκρατικό. Δεν πήγαινε άλλο. Το 2000 κάποιοι συνάδελφοι αποχώρησαν και ίδρυσαν ένα νέο ανεξάρτητο φορέα. Φυσικά κέρδισε την πλειοψηφία του κόσμου, και πάλεψε μαζί μας, τεράστια διαφορά. Οι απειλές περί κλεισίματος ακούστηκαν πρώτη φορά όταν ο Τσάβες έθεσε υποψηφιότητα στις εκλογές. Μας έλεγαν, αν εκλεγεί, θα το κλείσουμε. Το 2001 κόντεψαν να το πραγματοποιήσουν. Ανακοίνωσαν 850 απολύσεις. Οι 200 απ'αυτούς υπέγραψαν, οι υπόλοιποι δεν το βάλαμε κάτω. Μέχρι τον υπουργό Εργασίας φτάσαμε και τα πράγματα έληξαν με συμβιβασμό. Όχι για πολύ. Το 2003 ανακοινώθηκε για άλλη μια φορά το κλείσιμο του εργοστασίου. Τότε ξεκίνησε η κατάληψη. Κράτησε 80 μέρες, μέχρι που αρχίσαμε να πληρωνόμαστε και πάλι. Όμως το Σεπτέμβρη του 2004 ανακοινώθηκε χρεωκοπία και οριστικό κλείσιμο.

Φ.Ρ.: Τότε έγινε η κατάληψη. Ξέρεις, το μεροκάματο είναι ιερό. Είχαμε φτάσει στα όρια. Από ολόκληρη τη Βαλένσια έρχονταν εργάτες, μας έφερναν φαγητό, λεφτά και μας συμπαραστέκονταν, ολόκληρη η UNT, οι τοπικές αρχές, ο κυβερνήτης του Καραμπόμπο. Για άλλη μια φορά φτάσαμε μέχρι το Καράκας. Η UNT ήταν στο πλευρό μας, οι εργάτες και το σωματείο της PDVSA (σ.τ.μ. η κρατική εταιρία πετρελαίου) ήταν φοβεροί, ο απλός κόσμος. Αυτή τη φορά επιμείναμε στο ότι το εργοστάσιο θα συνεχίσει με εργατικό έλεγχο και απαιτήσαμε από την κυβέρνηση να στηρίξει αυτό ακριβώς το σχέδιο. Είμαστε μέσα στη μονάδα 24 ώρες το 24ωρο, φοβόμαστε να φύγουμε έστω και για ένα λεπτό. Κι αν κάποιος έβρισκε ευκαιρία να κάνει σαμποτάζ; Όλα αυτά χωρίς άλλη οικονομική βοήθεια, με τις οικογένειες μας να εξαρτώνται από μας και να μη μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Όλη μου τη ζωή είχα δουλειά, πρώτη φορά βρέθηκα χωρίς δουλειά, χωρίς λεφτά, χωρίς τίποτα να πάω στην οικογένεια μου. Κινδύνεψε ακόμα και η ενότητα μας, τεντώθηκε το σχοινί, αλλά δεν έσπασε. Ήταν σημαντικό που σ'αυτή τη φάση παραμείναμε ενωμένοι, παρά το σφυροκόπημα της αντιπολίτευσης, αυτό να το κρατήσετε κι εσείς, γιατί αύριο μπορεί να βρεθείτε στην ίδια θέση.

- Θα θέλαμε να μας πείτε για τη συνδιαχείριση, πώς λειτουργεί το μοντέλο;

Α.Π.: Στη μονάδα μας υπάρχουν 15 τομείς: παραγωγή, ηλεκτρική ενέργεια, συντήρηση, τροφοδοσία κ.ο.κ. Κάθε τομέας συγκροτεί μια επιτροπή και εκλέγει ένα συντονιστή, δεν υπάρχουν αφεντικά εδώ! Ο συνονιστής εκλέγεται για μια χρονιά. Μετά εκλέγεται άλλος κλπ. Η διαχείριση του εργοστασίου γίνεται συλλογικά με τη συνεργασία των επιτροπών. Δε θέλαμε μια κατάσταση που κάποιος να μένει σε μια θέση δια βίου. Πιστεύουμε ότι οι αρμοδιότητες πρέπει να εναλλάσσονται και ο καθένας να συμμετέχει στην παραγωγή, όλοι μαζί είμαστε ηγεσία. Πάντως οι επιτροπές ανά πάσα στιγμή μπορούν να ανακαλέσουν το συντονιστή. Κοινωνικός έλεγχος σημαίνει να γνωρίζεις τις ανάγκες σου και να αποφασίζεις. Παρακολουθούμε πού πάνε οι πόροι, τι υλικά αγοράζουμε κλπ. Δική μας δουλειά είναι και αυτό. Επίσης στηρίζουμε την τοπική κοινότητα. Όπως βλέπετε, αυτό το εργοστάσιο έχει ένα σωρό εγκαταστάσεις (σ.τ.μ. πραγματικά, διαπιστώσαμε ότι πρόκειται για μια μικρή πολιτεία με κτίρια, σταθμό πρώτων βοηθειών, εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, γήπεδα κ.α., σε έκταση 680 εκταρίων). Δανείζουμε τα ασθενοφόρα και τα πυροσβεστικά οχήματα στην κοινότητα όταν τα χρειάζεται.

Μ.Α.: Για μας η συνδιαχείριση είναι ένας τρόπος εντελώς διαφορετικός από το καπιταλιστικό μοντέλο, είναι μέρος του αγώνα μας προς το σοσιαλιστικό μοντέλο. Η συνδιαχείριση λειτουργεί με τη δημοκρατία των συνελεύσεων, όπου παίρνουμε αποφάσεις. Στη συνέχεια προχωράμε σε διάλογο με τους εκπροσώπους της κυβέρνησης. Η εργατική συνέλευση είναι πολύ σημαντική, γιατί εδώ παίρνονται όλες οι αποφάσεις, η κοοπερατίβα έχει αυτονομία στις αποφάσεις της. Δεν είναι ζητήματα που αφορούν κάποιους από μας, αλλά όλους μας, γι'αυτό η συμμετοχή εκεί είναι ζωτική. Δε μπορεί πχ το προεδρείο της συνέλευσης να αποφασίζει ερήμην του σώματος. Αυτή είναι θεμελιώδης διαφορά από το καπιταλιστικό μοντέλο, όπου όλες τις αποφάσεις τις παίρνει το αφεντικό χωρίς να λαμβάνει υπόψην τους εργάτες. Γι'αυτό και όταν έχει συνέλευση προσπαθούμε να έρθουν όλοι. Κάνουμε γύρες στο εργοστάσιο με ανακοινώσεις που τελειώνουν ως εξής: «Η επιτυχία της συνέλευσης είναι στο δικό σου χέρι».

Χ.Β.: Ο καπιταλισμός είναι άγριο σύστημα. Εδώ δεν είναι έτσι. Πρόκειται για μια συμβίωση, για μια ισορροπία ανάμεσα σε δύο εταίρους. Το ένα μέλος επικοινωνεί με το άλλο, κανείς δεν υποχρεώνει κανέναν. Αυτό το 49% εξασφαλίζει ότι κανείς δε μπορεί να πάρει αποφάσεις χωρίς εμάς, πρέπει να υπάρχει συναίνεση. Είναι σαν πχ. ένας εκατομμυριούχος και ένας ζητιάνος να έχουν τα ίδια δικαιώματα! Πείτε μου, πού αλλού υπάρχει σήμερα ένα τόσο ισότιμο σύστημα; Η ισότητα είναι το πιο ωραίο στοιχείο! Αν εγώ έχω την εξουσία κι ο γείτονας μου δεν έχει να φάει, αυτό δεν είναι ισότητα. Πρόκειται λοιπόν για ένα νέο μοντέλο. Ο πρόεδρος θέλει οι εργάτες να προχωρήσουν έτσι. Η συνέλευση προτείνει και αποφασίζει μαζί. Η συνέλευση αποτελεί τη μέγιστη εξουσία.

Κ.Α.: Υπάρχει ισορροπία στο μοντέλο αυτό. Είναι ένα μοντέλο καινούργιο και η κυβέρνηση θέλει οι εργάτες να το αναπτύξουν και να αποτελεί παράδειγμα για τον κόσμο. Υπάρχουν 2 τύποι συνέλευσης, η τακτική και η έκτακτη. Η διεύθυνση κάνει πρόταση στην κολλεκτίβα για τη συνέλευση, προτείνει τι θα συζητηθεί και η συνέλευση αποφασίζει. Ο πρόεδρος δε μπορεί να κάνει τίποτα χωρίς να ρωτήσει το σώμα, η συνέλευση έχει τη μέγιστη αρμοδιότητα. Η συνέλευση αποφασίζει για όλα. Γιατί η συνέλευση είμαστε όλοι εμείς.

- Μιλάτε για ισότητα. Πείτε μας για τις αποδοχές σας. Είναι ομοιόμορφες;

Κ.Α.: Ο βασικός μισθός είναι ένας για όλους. Σε αυτόν προστίθενται έξτρα τα χρόνια υπηρεσίας και οι νυκτερινές βάρδιες. Δεν υπάρχουν άλλες διαφορές.

- Ο κόσμος τι λέει για όλα αυτά;

Μ.Α.: Ο κόσμος το έμαθε και χάρηκε. Είναι ένα παράδειγμα για όλους. Για το τι μπορούμε να κερδίσουμε ενωμένοι, όλοι μαζί. Όλη αυτή η θυσία δεν πήγε χαμένη. Τώρα η παραγωγή γίνεται για μας και για την κοινότητα.

Γ.Λ.: Επίσης να πούμε ότι το παράδειγμα μας έχουν αρχίσει να ακολουθούν και εργαζόμενοι από άλλες εταιρίες σε ανάλογη κατάσταση. Πιθανόν να συναντήσατε ήδη εργάτες από την Invetex. (ο.τ.μ. όντως, πρόκειται για υφαντουργία στο Καράκας, που διεκδικεί να περάσει σε ίδιο καθεστώς με την Invepal)

Εχετε μια συμβουλή για μας, για τα δικά μας κράτη, μπορούμε να κάνουμε και εμείς κάτι τέτοιο;

Φ.Ρ.: Κοιτάξτε, δεν γνωρίζουμε πώς είναι οι κυβερνήσεις σας. ζέρουμε όμως ότι έχετε εργάτες και συνδικάτα.

Αν έχετε κάποιο σχέδιο να υλοποιήσετε, πρέπει να είστε ενωμένοι. Στην ενότητα βρίσκεται η δύναμη. Αν στην πατρίδα σας κάποιος επιχειρηματίας τολμήσει να σας κλείσει όπως εμάς εδώ, πρέπει να ενωθείτε να καταλάβετε την επιχείρηση, να παλέψετε και να υποχρεώσετε την κυβέρνηση να επέμβει και να πάρει τη θέση του επιχειρηματία. Ενωμένους, δε μας διασπά τίποτα. Παράλληλα με τη μάχη, οι εργάτες πρέπει να παρουσιάσουν και τη λύση.

Ι ;

Μ.Α.: θα πρέπει να απλώσουμε αυτό το μοντέλο σε εθνικό επίπεδο, ώστε να μην υπάρχει εκμετάλλευση, όλοι να έχουμε ίδια δικαιώματα. Το Σύνταγμα λέει ότι πρέπει να χτίσουμε κάτι καινούργιο. Πρωταγωνιστές είμαστε εμείς οι ίδιοι. Και είναι δύσκολο, ψάχναμε για γνώση και πληροφορίες. Και αυτό το μοντέλο είναι εντελώς διαφορετικό από το υπάρχον. Σ' ό,τι αφορά το μέλλον, δεν ξέρω σε πόσο καιρό, αυτό το νέο μοντέλο θα επεκταθεί. Πολλοί επιχειρηματίες δε θα φτάσουν να πετάξουν τους εργάτες στο δρόμο, όμως μπορεί να υπάρξει συνδιαχείριση, γιατί περί αυτού πρόκειται. Οι εργάτες να συμμετέχουν στις αποφάσεις της διοίκησης γιατί αυτός που ωφελείται είναι το σύνολο. Πρόκειται για δικαιοσύνη και ισότητα, αυτά ακριβώς που εξαγγέλλει ο πρόεδρος μας σ'όλο τον κόσμο, το σοσιαλισμό, την ισότητα, την κοινωνική δικαιοσύνη. Σ'ενα χρόνο να ξανάρθετε και θα δείτε την πρόοδο της επιχείρησης.

Χ.Β.: Το μοντέλο μας δεν αφορά το αν θα γίνουμε πλούσιοι ή φτωχοί στο μέλλον, πρόκειται για μια ανθρωπιστική αποστολή. Οι εργάτες οργανωμένοι στη συνδιαχείριση, τα ωφέλη διανέμονται στο άτομο, την οικογένεια, την κοινότητα. Βασίζεται στην αλληλεγγύη και τη συνεργασία. Σε αντίθεση με τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, η επιχείρηση δεσμεύεται για την κοινότητα και εγγυάται την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη. Ελπίζουμε να εφαρμοστεί και σε άλλες χώρες.

Α.Π.: Εγώ πιστεύω ότι η νίκη μας δεν είναι οριστική. Εννοώ ότι, στόχος του κινήματος μας είναι να ολοκληρωθεί ο εργατικός έλεγχος, και αυτό έχει να κάνει και με το άπλωμα του παραδείγματος της κοοπερατίβας και με τον ίδιο το θεσμό και πώς λειτουργεί, θέλω να πω ότι πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργήσουμε μια τερατώδη γραφειοκρατία, από τα πάνω, αντί να απλωθεί ο εργατικός έλεγχος παντού.

Για την κυβέρνηση του Τσάβες τώρα, να πω τη γνώμη μου: Την εμπιστευόμαστε, αλλά υπάρχουν αντιθέσεις και

εκεί μέσα, π.χ. κάποιοι ανέχονται τις κοπερατίβες, μόνο και μόνο για να έχουμε εργασιακή ειρήνη, ενώ για μας είναι

ΤΟ μοντέλο για να πιέσουμε από τα κάτω προς τα πάνω, και όχι για να καταλήξουμε ένα γραφειοκρατικό και

διεφθαρμένο κράτος. Γνωρίζουμε ότι τα μάτια των εργατών σ'όλο τον κόσμο είναι στραμμένα στη χώρα μας,

γι'αυτό σας λέω, δεν θα αποτύχουμε. Δεν θα επαναλάβουμε τα λάθη της ΕΣΣΔ και της Γιουγκοσλαβίας. Έχουμε

μάθει από αυτά. Να είστε βέβαιοι, τα πράγματα εδώ θα έχουν διαφορετική πορεία.